TZOB Açıklaması: Ağustos Ayı Üretici ve Market Fiyatları Değerlendirmesi
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ağustos ayına ilişkin üretici ve market fiyatları ile girdi maliyetlerindeki değişimleri değerlendirdi. Bayraktar, "Ağustosta markette 37 ürünün 30'unda fiyat artışı, 6'sında ise fiyat azalışı görüldü" ifadelerini kullandı.
Üretici ve Market Arasındaki En Yüksek Fark
Bayraktar, üretici ile market arasındaki fiyat farkında en yüksek oranın %335,3 ile havuçta görüldüğünü belirtti. Bunu sırasıyla %299,9 ile kabak, %293,7 ile limon, %270,5 ile patlıcan ve %222,8 ile sivri biber izledi. Açıklamada, ürünlerin üretici ve market fiyatları şöyle verildi:
Havuç: üreticide 11 lira — markette 47 lira 88 kuruş.
Kabak: üreticide 8 lira 38 kuruş — markette 33 lira 49 kuruş.
Limon: üreticide 38 lira 75 kuruş — markette 152 lira 57 kuruş.
Patlıcan: üreticide 10 lira 88 kuruş — markette 40 lira 30 kuruş.
Sivri biber: üreticide 14 lira 70 kuruş — markette 47 lira 45 kuruşa satıldı.
Market Fiyatlarındaki Değişimler
Ağustosta markette fiyatı en fazla artan ürünün %56 ile yeşil fasulye olduğunu vurgulayan Bayraktar, marketteki diğer artışları şu şekilde sıraladı: %55,4 kabak, %39,7 salatalık, %35,8 patlıcan ve %19,2 yumurta.
Market fiyatında en fazla düşüş ise %9 ile kuru soğanda görüldü. Bunu %6,6 domates, %2,7 patates, %2,3 pirinç ve %1,2 sivri biber takip etti.
Toplam olarak markette 37 ürünün 30'unda fiyat artışı, 6'sında azalış ve 1'inde ise değişim olmadı.
Üreticideki Fiyat Değişimleri
Üreticide ağustosta 29 ürün takip edildi; bunların 19'unda fiyat artışı, 6'sında düşüş görüldü. Kuru soğan, kuru kayısı, kuru incir ve elmada üreticide fiyat değişimi olmadı.
Üreticide en büyük düşüş %44,6 ile limonda gerçekleşti. Limonu takip eden düşüşler: %24,6 sivri biber, %20 maydanoz, %9,1 patates, %8,3 havuç ve %1,1 yeşil mercimek.
Üreticide en yüksek artış ise %152,9 ile yeşil fasulyede kaydedildi. Bunu %136,7 salatalık, %45 patlıcan ve %30,9 kabak izledi.
Fiyat Değişimlerinin Nedenleri
Bayraktar, limondaki fiyat düşüşünün Çukurova Bölgesi'nde erkenci çeşit Mayer limon üretiminin fazla olmasına bağlı olduğunu belirtti. Geçen yıl yeterli gelir elde edemeyen limon üreticilerinin bu yıl da benzer sıkıntılarla karşılaştığını vurguladı.
Patateste ise erkenci çeşitlerin sona ermesiyle orta erkenci çeşitlerde hasadın başlayıp rekoltenin yüksek olması ve yazlık patatesin depolanamaması nedeniyle üretici fiyatlarının 4,5 lira seviyelerine gerilediğini aktardı. Pazarda ve markette ortalama satış fiyatı 14 lira 66 kuruş olan patates üreticideki düşüşle üreticiyi zora sokuyor.
Kuru soğanda üretim fazlalığı sonucu fiyatların geçen yılın aynı dönemindeki 4 lira 88 kuruş seviyesinden bu yıl 4,5 liraya gerilediğini, böylece maliyetlerin altına indiğini belirtti. Maydanozda ise mevsim koşullarının elverişli gitmesiyle arz artışı ve sabit tüketici talebi fiyat düşüşüne yol açtı.
Bayraktar, talep yetersizliğinin havuç piyasasında düşük talep yarattığını; yeşil fasulye, salatalık, patlıcan ve kabakta sezon sonunun gelmesiyle arzın azaldığını ve bunun fiyat artışına neden olduğunu dile getirdi. Kuru fasulyedeki artış yeni sezon ürünlerin piyasaya girmesinden, sivri biberdeki düşüş ise arz fazlalığından kaynaklandı.
Tarımsal Girdi Fiyatlarındaki Değişiklikler
Tarımsal üretimde kullanılan girdilerde yıllık bazda en yüksek artışın %85,3 ile üre gübresinde görüldüğünü aktaran Bayraktar, aylık değişimleri de paylaştı: DAP gübresi %4,3, 20.20.0 gübresi %6,6, amonyum sülfat gübresi %2,1 ve CAN gübresi %0,1 arttı. Üre gübresinin ise aylık bazda %1,5 azaldığı belirtildi.
Yıllık bazda artış oranları şöyle verildi: üre gübresi %85,3, DAP %56,9, 20.20.0 %51,7, CAN %39,3 ve amonyum sülfat %33,8.
Akaryakıt ve yem maliyetlerine de değinen Bayraktar, mazot fiyatlarının aylık %2,7 azaldığını ancak yıllık %21,8 arttığını; hayvancılıkta kullanılan besi yemi fiyatının yıllık %34,5, süt yeminin ise %31,8 yükseldiğini bildirdi.
Bayraktar'ın değerlendirmesi özetle, arz-talep dengesindeki mevsimsel değişimler, rekolte farklılıkları ve artan girdi maliyetlerinin ağustos ayında hem üretici hem de tüketici fiyatlarında belirgin dalgalanmalara yol açtığı yönünde oldu.
