2025 Nobel Tıp Ödülü: Brunkow, Ramsdell ve Sakaguchi'ye 'Periferik Bağışıklık Toleransı'
İsveç'te bulunan Karolinska Enstitüsünde düzenlenen basın toplantısında, 2025 Nobel Tıp Ödülü'nün sahipleri açıklandı. Ödül, otoimmün hastalıklar ve kanser tedavilerinde yeni yaklaşımlara kapı aralayan periferik bağışıklık toleransı alanındaki keşifleri nedeniyle ABD'li Mary Brunkow ve Fred Ramsdell ile Japon Shimon Sakaguchi'ye verildi.
Keşfin özü ve bilimsel bulgular
Bağışıklık sistemi, T hücreleri aracılığıyla mikropları tanıyıp yok eder; ancak bazı T hücreleri yanlışlıkla vücudun kendi proteinlerini hedef alarak otoimmün hastalıklara yol açabilir. Brunkow, Ramsdell ve Sakaguchi'nin çalışmaları, bu tür zararlı tepkileri engelleyen periferik bağışıklık toleransına aydınlatıcı bir bakış sundu.
Otoimmün hastalık geliştiren farelerde yapılan genetik çalışmalar sonucunda, düzenleyici hücrelerin işlevi için kritik olan Foxp3 geni tanımlandı. Aynı genin insanlarda görülen nadir bağışıklık bozukluğu IPEX sendromu ile ilişkilendirildiği ortaya konuldu.
Klinik uygulamalar ve umutlar
Bu keşifler, klinik deney aşamasındaki potansiyel tedavilerin geliştirilmesine zemin hazırladı. Araştırmanın katkısıyla kök hücre nakillerinden sonra ciddi komplikasyonların önlenmesi, daha etkili kanser tedavileri ve otoimmün hastalıkların iyileştirilmesi konusunda önemli umutlar doğdu.
Kazananlar kimdir?
Mary Brunkow 1961 doğumlu; doktora derecesini Princeton Üniversitesinden aldı. Ödül aldığı çalışmayı Washington'daki bir biyoteknoloji şirketinde yürüttü ve şu anda Seattle'daki Sistem Biyolojisi Enstitüsünde kıdemli program yöneticisi olarak görev yapıyor.
Fred Ramsdell 1960 doğumlu; 1987'de Kaliforniya Üniversitesinden doktora derecesi aldı. Ödül konusu çalışmayı Brunkow ile aynı biyoteknoloji şirketinde gerçekleştirdi. San Francisco ve Seattle'da kurduğu şirkette bilimsel danışman olarak görev yapıyor.
Shimon Sakaguchi 1951 doğumlu; 1976'da tıp doktoru, 1983'te Kyoto Üniversitesinden doktora derecesi aldı. Halen Osaka Üniversitesinde profesör olarak çalışıyor.
Nobel Ödülleri hakkında
İsveçli Alfred Nobel'in vasiyeti üzerine ölümünden sonra kurulan Nobel Vakfı tarafından verilen ödüller, insanlığa hizmet edenleri onurlandırıyor. Nobel Ödülleri, fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp dallarında ilgili kurumlar tarafından veriliyor; ekonomi dalındaki Nobel Ekonomi Ödülü ise 1968'de İsveç Merkez Bankasının kararıyla 1969'da ilk kez verildi.
Ödüller her yıl Alfred Nobel'in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralıktaki törende sahiplerine teslim ediliyor. Başlangıçtan bu yana bazı yıllarda ödüller verilmedi; toplamda 49 kez iptaller oldu ve iptallerin çoğu Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sırasında gerçekleşti. Ayrıca ödül törenleri Kovid-19 salgını nedeniyle 2020 ve 2021'de yapılamamıştı.
Ek notlar
2024 Nobel Tıp Ödülü, mikroRNA'nın keşfi ve transkripsiyon sonrası gen düzenlemesindeki rolü ile ilgili çalışmaları nedeniyle ABD asıllı Victor Ambros ve Gary Ruvkun'a verilmişti.
Bugüne kadar 115 tıp ödülü verildi ve hiç kimse bu ödülü ikinci kez almadı. Tıp ödülü verilen en genç kişi 31, en yaşlı kişi ise 87 yaşındaydı.
