Al Fadimem türküsünün gerçek hikayesi gün yüzüne çıktı
Afyonkarahisar’ın İscehisar ilçesine bağlı Cevizli ile Bayat ilçesine bağlı Sağırlı köyleri arasında yıllardır dilden dile aktarılan hüzünlü sevda türküsü "Al Fadimem"'in gerçek öyküsü, bir lise araştırma projesi ve birinci el kaynaklarla aydınlatıldı.
Proje ve araştırma süreci
Türk Dili ve Edebiyatı alanında TÜBİTAK 2204 - A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması kapsamında gerçekleştirilen çalışmayı, İscehisar Faruk Öksüz Anadolu İmam Hatip Lisesi tarih öğretmeni Faruk Karakuş danışmanlığında 12. sınıf öğrencisi Ertuğrul Meriç Boydemir hazırladı. Proje, "Sözden Ezgiye: Fadime ile Efe Kadir’in Hikâyesinin Türküsüyle Yaşayan Belleği" adıyla türkünün gerçek hikâyesi ve ilk sözlerini birinci el kaynaklarla derlemeyi hedefledi.
Hikâyenin kahramanları: Efe Kadir ve Fadime
Saha görüşmelerine göre, Efe Kadir yetim ve yoksul olduğu için düğün yapacak durumda değildi; bu nedenle Fadime'yi kaçırmaya karar verdi. Fadime gönüllü olarak kaçtı ancak resmi kayıtlarda yaşı küçük görüldüğünden aile şikâyeti üzerine Efe Kadir tutuklandı ve cezaevine girdi. Fadime ise ailesi tarafından başka biriyle evlendirildi. Bu ayrılık, Efe Kadir’in cezaevinde söylediği türkülerle dile geldi; "Al Fadimem" de bu türkülerden biri olarak kayda geçti.
40 yıllık ses kaydı birincil kaynak oldu
Araştırmanın en dikkat çekici bulgusu, 1985 yılında Belçika'da yaşayan oğlu Hasan Kilci'nin isteğiyle kaydedilen bir kasetin ortaya çıkması oldu. Bu kayıtta Efe Kadir'in türkünün dört kıtasını bizzat seslendirdiği belirlendi. Kayıt, Ali Kalkan, Veli Kilci ve aile bireyleri tarafından muhafaza ediliyordu ve projede türkünün ilk sözlerine ulaşmada birincil kaynak olarak kullanıldı.
Sözlerdeki değişim ve kültürel miras
Saha çalışmaları sonucunda, günümüzde bilinen sözlerden farklı olarak daha önce kayıt altına alınmamış kıtalar derlendi. Bu bulgular, Al Fadimem türküsünün kuşaktan kuşağa aktarılırken geçirdiği söz ve anlam değişimlerini somut verilerle ortaya koydu. Çalışma, halk kültüründe türküler aracılığıyla aktarılan belleğin korunması açısından önem taşıyor.
ERTUĞRUL MERİÇ BOYDEMİR TARAFINDAN HAZIRLANAN "SÖZDEN EZGİYE: FADİME İLE EFE KADİR’İN HİKÂYESİNİN TÜRKÜSÜYLE YAŞAYAN BELLEĞİ" ADLI PROJE KAPSAMINDA, TÜRKÜNÜN GERÇEK HİKÂYESİ VE İLK SÖZLERİ BİRİNCİ ELDEN KAYNAKLARLA DERLENDİ.
