Sürekli bildirimler kaygıyı tetikliyor
Acıbadem Eskişehir Hastanesi Uzman Psikolog Beste Çokaygil, sosyal medyanın günlük yaşamımızın ayrılmaz bir parçası hâline geldiğini belirtiyor. Uyanır uyanmaz telefona sarılmak, boş anlarda ekran kaydırmak ve günün yorgunluğunu ekranda sonlandırmanın birçok kişi için tanıdık davranışlar olduğunu vurgulayan Çokaygil, "Dijital detoks yaparak sınır koyabilirsiniz. Ekrandan uzak geçirilen kısa molalar farkındalığı artırır, stresi azaltır ve gerçek sosyal ilişkilerimizi daha çok aktif tutmamızı sağlar" diyerek uyardı.
Çokaygil, sosyal medya aracılığıyla haber alıp sosyalleşirken aynı zamanda farkında olmadan zihnimizi yorduğumuzu belirterek, "Sürekli bildirim almak, başkalarının hayatlarını izlemek ve ‘kaçırmama’ isteği kişilerde kaygı oluşturabilir. ‘Sürekli bağlı olma’ hâli, beynin dinlenmesine izin vermiyor. Bildirim sesleriyle artan uyarılmışlık hâli, zihnimizde sürekli bir ‘hazır ol’ modu oluşturuyor. Ayrıca sosyal medya, başkalarının hayatlarını olduğundan daha ideal görmemize yol açarak, kıyaslama ve yetersizlik duygularını tetikleyebiliyor" ifadelerini kullandı.
Dijital detoks nedir ve neden gerekli?
Çokaygil, yoğun sosyal medya kullanımının dikkat dağınıklığı, stres, uyku problemleri, kaygı ve benlik algısında bozulmalara neden olabileceğini söyledi. Bu nedenle önerilen yaklaşım dijital detoks başlığı altında toplanıyor: "Dijital detoks; belirli bir süre sosyal medyadan, ekranlardan veya internetten uzak kalarak zihinsel bir mola vermeyi ifade eder." Bu küçük molaların farkındalığı artırdığı, stresi azalttığı ve gerçek sosyal ilişkileri canlandırdığı belirtiliyor.
Uygulanabilir öneriler
Çokaygil, dijital dünyadan kopmanın amaç olmadığını, ona sağlıklı sınırlar koymanın hedeflendiğini aktardı. Önerileri şu şekilde sıraladı:
Günlük ekran kuralları: Günün belirli saatlerinde telefonu kullanmamak; örneğin sabah uyanınca ilk 30 dakika ve gece uyumadan önceki 1 saati "ekransız zaman" olarak değerlendirmek. Bu uygulamanın uyku kalitesi ve odaklanmayı artıracağı ifade edildi.
Haftalık molalar: Haftada bir gün veya birkaç saat boyunca sosyal medyaya hiç girmemek faydalı olabilir.
Bildirim yönetimi: Yalnızca gerçekten önemli uygulamaların bildirimlerini açık bırakmak; zira sürekli gelen bildirimler zihnimizi bölüyor ve dikkati dağıtıyor.
Kullanım takibi ve hedefler: Telefon ayarlarından günlük/haftalık kullanım süresini gözlemlemek ve ekran süresini azaltmak için zamanlayıcı kullanmak. Kendinize küçük hedefler belirleyerek süreyi yavaş yavaş azaltabilirsiniz.
Davranış değişiklikleri: Yemek yerken, çalışırken veya arkadaşlarla vakit geçirirken telefonu elinize almamak, ekranla verilen molaların dışındaki zamanlarda daha dikkatli olmak öneriliyor.
Alternatif aktiviteler: Sosyal medya yerine kitap okumak, yürüyüş yapmak, günlük yazmak ya da hobilere zaman ayırmanın zihne iyi geleceği vurgulandı.
Çokaygil, bu tür sınırların bireylerin farkındalığını artıracağını, stresi azaltacağını ve gerçek sosyal ilişkilerini daha etkin kılacağını tekrar hatırlattı.
UZMAN PSİKOLOG BESTE ÇOKAYGİL
