Ertaş: "Dil birliği için coğrafya, halk, ülke ayrımı yapmadan "Büyük Türk Lügati" yazılmalı"
TDED Erzurum Şube Başkanı Murat Ertaş'ın değerlendirmesi
Türkiye Dil ve Edebiyat Derneği Erzurum Şube Başkanı Murat Ertaş, Türk Devletler Teşkilatı’nın 34 harflik ortak alfabe çalışmasını desteklediğini belirtti. Ertaş, dil birliğinin yalnızca alfabe meselesi olmadığına dikkat çekerek, coğrafyalardan, ülkelerden ve halklardan bağımsız tek bir söz varlığının derlenmesini önerdi.
Ertaş, görüşünü şu sözlerle dile getirdi: "Köklü tarihiyle, İslamla ve diliyle barışık dilbilimcilerin bir an evvel, Türkçemizin büyük lügatini yazması gerekmektedir. Kuran’ın terbiye ettiği Türkçe maalesef 19. ve 20. asırda dünya siyasî tarihinde yaşanan olaylar nedeniyle bir parçalanmışlık yaşamıştır. Terminoloji kaosuna sürüklenen Türkçe dilim dilim doğranmıştır: Anadolu Türkçesi, Rumeli Türkçesi, İstanbul Türkçesi, Osmanlı Türkçesi, Türkistan Türkçesi, Türk Lehçeleri, Türk Ağızları... Türk devletlerinde ve halklarında son yüz yılda sıkça yapılan elifba/alfabe değişiklikleri ve arayışlar bu kaosu derinleştirmiştir. Kiril ve Latin alfabeleri gibi alfabeler ve harf sayıları "ses bayrağımız" dediğimiz Türkçenin seslerini eksiksiz göstermekten uzak kalmıştır. Türkün ruhuna, mana ve hikmetine güncel alfabeler dar gelmektedir. Büyük Türk milletinin zengin söz varlığı güncel sözlük, derleme sözlüğü, ağızlar sözlüğü, lehçeler sözlüğü vb gibi çalışmalarla derlenip toplanmaya çalışılırken aslında iyice parçalanmıştır"
Ertaş, dil birliğinin sağlanması için salt alfabe değişikliğinin yeterli olmayacağını vurguladı ve kapsamlı bir sözlük çalışmasının şart olduğunu söyledi. Buna göre, farklı coğrafyalardaki söz ve ses varlığının tek bir eserde toplanması gerektiğini ifade etti.
Gaspıralı İsmail Bey'in mirası ve Kaşgarlı Mahmud çağrısı
Ertaş, tarihî dergilerin bir zamanlar Kuzey Afrika'dan Balkanlara, Anadolu'dan Türkistan'a kadar geniş coğrafyada okunabildiğini hatırlatarak Gaspıralı İsmail Bey’in idealine atıfta bulundu. Ertaş, bu kapsamda şunları söyledi: " Gaspıralı İsmail Bey’in "dilde, fikirde, işte birlik" ideali bu bütünlüğün bozulmaya başladığı dönemde bir toparlanma ve kadim medeniyeti hatırlama refleksiydi. O vakit, ne yapılmalı? Türkçemize yeni libaslar, isimler bulma arayışını kenara koyup asrın başındaki kelime ve ses varlığımızı, günümüzdeki kelimeleri ekleyerek Kaşgarlı Mahmud’un 11. asırda yaptığı gibi "BÜYÜK TÜRKÇE LÜGÂT"i bir an evvel hazırlamalıyız. Bunun için: Latin alfabemize, ses varlığımızı eksiksiz gösterecek harfler eklenmeli ve derleme/tarama sözlüklerine kovulan kelimeler bu lügate taşınmalıdır. Türkçenin Afrika, Balkanlar, Anadolu, Kafkasya, Türkistan’daki söz ve ses varlığı tek bir lügatte toplanmalıdır. Bugün bize "dünya dili, bilim dili" dayatılan ve buna inanmamızı bekleyen cahil aydınlarımıza şunu sormak isterim: İngilizce neden bölük pörçük değil! Dünyanın her yerinde İngilizce ses ve kelime varlığı büyük oranda aynı. İngilizce sözlükler aynı... İngilizce dünyada Türkçe gibi ağız, lehçe, yerel, bölgesel gibi kelimelerin prangalarına vurulmuş mudur?"
Ertaş, son olarak Latin alfabesine Türkçenin tüm seslerini karşılayacak harflerin eklenmesi ve mevcut derleme çalışmalarındaki ayrışmanın tek bir, kapsamlı "Büyük Türk Lügati" ile giderilmesi gerektiğini vurguladı.
TÜRKİYE DİL VE EDEBİYAT DERNEĞİ ERZURUM ŞUBE BAŞKANI MURAT ERTAŞ TÜRK DEVLETLER TEŞKİLATI’NIN 34 HARFLİK ORTAK ALFABE ÇALIŞMASINI DESTEKLEDİĞİNİ BELİRTEREK COĞRAFYALARDAN, ÜLKELERDEN, HALKLARDAN BAĞIMSIZ, BÜYÜK TÜRKÇE LÜGATİN TEK ESER OLARAK ORTAYA KONMASI GEREKTİĞİNİ İFADE EDEREK DİL BİRLİĞİNİ SADECE ALFABE BİRLİĞİ OLARAK ELE ALMANIN TÜRK BİRLİĞİNE BEKLENEN FAYDAYI SAĞLAMAYACAĞINI SÖYLEDİ.
