Hacı Bektaş-ı Veli Dergahı Yazma Eser Koleksiyonu erişime açıldı
Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı (TÜYEK), "Hacı Bektaş-ı Veli Dergahı Yazma Eser Koleksiyonu"nu resmi internet sitesi yek.gov.tr üzerinden erişime açtı. Dijital ortama taşınan koleksiyonda 465 eser katalog bilgileriyle birlikte araştırmacıların hizmetine sunuldu.
Koleksiyonun önemi ve kapsamı
Koleksiyon, Alevi-Bektaşi tarihi, kültürü, fikriyatı, edebiyat ve toplumsal yapı açısından özgün belgeler ve tarihi değişim süreçlerini ortaya koyan temel kaynakları içeriyor. Bünyesinde Hacı Bektaş Veli, Balım Sultan, Kaygusuz Abdal ve Virani Baba gibi isimlere ait birincil eserler bulunuyor; bu yönüyle Bektaşilik üzerine yapılacak yeni çalışmalara zemin hazırlıyor.
Kataloglama ve dil dağılımı
TÜYEK Katalog Koordinatörü Ali Aslan koleksiyonla ilgili olarak, koleksiyonda 290 cilt olduğunu ve bunlardan bir tanesinin matbu olmak üzere toplam 465 eser yer aldığını aktardı. Eserlerin dil dağılımı ise şu şekilde: 295 Türkçe, 110 Arapça, 56 Farsça, 3 Arnavut alfabesiyle, 1 Kürtçe.
Uzmanlardan değerlendirmeler
TÜYEK Başkanı Coşkun Yılmaz açılış konuşmasında, "Hacı Bektaş Veli, bir dönemin ihyacısı, inşacısı... Kendisinin fikir dünyası, kişiliği halen konuşulmaya devam ediyor. Benim kendisiyle ilgili temel bilgim de rahmetli Esad Coşan hocanın neşrettiği 'Makalat-ı Hacı Bektaş-ı Veli' eserine dayanıyor." dedi.
Ali Aslan ise Hacı Bektaş Veli için "13. yüzyılda Horasan'dan Anadolu'ya gelen Hacı Bektaş Veli'nin hoşgörü, eşitlik, adalet, din ve sevgi anlayışını merkezine alan bir gönül insanı, mutasavvıf ve öğretmen" ifadelerini kullandı ve koleksiyona dair, "Bugün Balkanlardan Anadolu'nun en ücra köşelerine kadar izlerini sürebildiğimiz bu manevi miras, sözlü gelenekle, yazılı kültürel ilim meclislerinden edebiyat dünyasına kadar geniş bir alanda yaşamaya devam ediyor. Tanıtımını yapacağımız bu koleksiyon, bu mirasın yazılı eserler aracılığıyla günümüze ulaşmış en önemli tanıklarından biridir." değerlendirmesini paylaştı.
TÜYEK Katalog Grup Başkanı Fatih Yıldız konuşmasında Hacı Bektaş Veli'nin manevi kökenlerine işaret ederek, "Hacı Bektaş'ın Dede Garkın ve Baba İlyas ile irtibatı dolayısıyla kendisinin Vefaiyye meşrebine mensup olduğunu söyleyenler var. Bu güçlü bir ihtimal." dedi ve araştırmalarda etkilenme kaynaklarına dikkat çekti.
Restorasyon, korunma ve koleksiyonun yaşayışı
TÜYEK Konya Yazma Eserler Bölge Müdürü Bekir Şahin koleksiyonun 2005'te Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğüne sevk edildiğini, restorasyon ve korunma çalışmalarının sürdüğünü belirtti. Şahin, Hacı Bektaş Veli'nin öğretilerinin toplumda birleştirici rolüne vurgu yaparak, külliyenin tarihsel işlevini ve kütüphanenin bir ilim atölyesi olduğunu hatırlattı.
Şahin ayrıca koleksiyonun içerik çeşitliliğini şöyle özetledi: "Koleksiyon, Makalat nüshalarından mecmualara, cönklerden menakıbnamelere, fıkıh, tefsir, tasavvuf, tıp ve edebiyat eserlerine kadar geniş bir yelpazeye sahiptir. Her biri yalnızca bir tarihi belge değil, Anadolu'nun kültürel ve manevi hafızasının bir parçasıdır."
Temel eserler ve nadir nüshalar
TÜYEK yazma eser uzmanı Faruk Ağartan koleksiyonda 159 tasavvuf, 93 edebiyat, 15 Kur'an-ı Kerim cildi ve 43 Kur'an-ı Kerim cüzü bulunduğunu belirtti. Ayrıca koleksiyonda parapsikoloji, tarih, İslam ahlakı, dua, akaid, kelam, fıkıh, tıp ve gramer alanlarında eserlerin yer aldığı bildirildi.
Ağartan, koleksiyonun temel eserlerinden "Makalat"'ın Hacı Bektaş Veli'ye atfedilen en önemli eserlerden biri olduğunu, koleksiyonda çok sayıda nüshasının bulunduğunu vurguladı. Ayrıca "Velayet-name", "Erkan-name" ve Fütüvvet-nameler gibi menkıbe ve tarikat metinlerinin de koleksiyonda yer aldığı aktarıldı.
Koleksiyonda Fuzuli'ye ait 11 eser, Mevlana'nın "Mesnevi- Ma'nevi" adlı eserinin 3 nüshası ve İbrahim Hakkı Erzurumi'nin "Marifetname" adlı eserinin 1234/1819 tarihli tezhipli nüshasının bulunduğu belirtildi.
Programda yer alan diğer değerlendirmeler
Programa katılan İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) Genel Direktörü Prof. Dr. Mahmud Erol Kılıç yazma eserlere dair kısa bir değerlendirme konuşması yaptı.
Dijital erişime açılan bu koleksiyon, araştırmacılar ve gelecek nesiller için Hacı Bektaş Veli mirasını, Bektaşi düşüncesini ve Anadolu'nun manevi hafızasını belgeleyen önemli bir kaynak olarak öne çıkıyor.
Anadolu'nun kültürel ve manevi hayatında evrensel bir bilgelik sembolü olan Hacı Bektaş Veli'nin mirası, dijital ortamda araştırmacıların ve gelecek nesillerin istifadesine sunuldu. TÜYEK'in Süleymaniye Külliyesi'nde gerçekleştirilen koleksiyonun tanıtım toplantısında TÜYEK Başkanı Coşkun Yılmaz, konuşma yaptı.
