İnci Kefali Tehlikede: İklim Değişikliği Van Gölü Balıkçılığını Tehdit Ediyor
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk Alaeddinoğlu, iklim değişikliğiyle birlikte kar yağışının azalmasının akarsuların debisini düşürdüğünü belirterek, inci kefalinin ciddi tehdit altında olduğunu söyledi. Dünyada yalnızca Van Gölünde yaşayan ve üreme döneminde tatlı sulara göç etmesiyle bilinen inci kefali, ekolojik, ekonomik ve kültürel açıdan bölge için büyük önem taşıyor; tür yaklaşık 20 bin kişinin geçim kaynağını oluşturuyor.
Kaynak suları yeterince beslenemiyor
İHA muhabirine konuşan Prof. Dr. Faruk Alaeddinoğlu, türün ve bölge ekonomisinin önemine dikkat çekti ve iklimsel değişimin yaşam döngüsünü nasıl etkilediğini açıkladı:
"Ancak yaşanan tüm bu iklimsel ve çevresel süreçler, balığın yaşam döngüsünü ciddi ölçüde olumsuz etkilemektedir. Havzayı besleyen akarsular geçmişte özellikle kış aylarında düşen kar yağışlarının toprağa sızmasıyla oluşan ve yüzeye kaynak suyu olarak çıkan sularla beslenirdi. Yani kar şeklinde düşen yağışlar, eridikten sonra toprağa sızar ve bu sızıntı kaynak sularını oluştururdu. Dolayısıyla havzanın birden fazla beslenme kaynağı bulunurdu. Ancak son yıllarda yağış rejimi değişti; kış aylarında düşen karın büyük bir kısmı artık yağmur ve sağanak şeklinde gerçekleşiyor. Sağanak yağış olduğunda toprak bu sudan yeterince faydalanamıyor ve su toprağa sızmadığı için hem yeraltı suyu hem de kaynak suları yeterince beslenemiyor. Bu da akarsuların yıl boyunca eskisi gibi su taşıyamayacağı anlamına geliyor. Kuraklık, artan buharlaşma ve yağışın sağanak şeklinde düşmesi bu süreci daha da hızlandırıyor."
Akarsular geçmişteki gibi su taşıyamayacak
Alaeddinoğlu, kısa sürede düşen yoğun yağışların toprağa sızmak yerine yüzey akışıyla göle ulaştığını, bunun akarsuların taşıdığı su miktarını azalttığını belirtti ve ekledi:
"Su miktarı azaldıkça inci kefalinin üreme dönemindeki göçü de olumsuz etkileniyor. Milyonlarca balık dar alanlara sıkışıyor; yumurtlama göçünü tamamlamak her geçen yıl daha da zor hale geliyor. Ayrıca Van Gölü’ne dökülen birçok akarsuda küçük çağlayanlar bulunuyor ve su miktarı azaldığında balıkların bu çağlayanları aşması daha da güçleşiyor. Bu da balığın üst çığırlara doğru yaptığı yolculuğu sekteye uğratıyor."
Türün devamlılığı ve bölge halkı risk altında
Uygun önlemler alınmaması halinde inkâr edilemez sonuçlarla karşılaşılacağını vurgulayan Alaeddinoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Üremesi, çoğalması ve dolayısıyla türün devamlılığı tehlikeye girecek. Bu durum göldeki balıkçılık faaliyetlerini de doğrudan etkiler; insanlar balık tutamaz hale gelir. İnci kefaliyle geçimini sağlayan binlerce insan var. Ayrıca bu balık diğer et türlerine göre daha ucuz olduğu için milyonlarca insan için temel bir besin kaynağı olma özelliği taşıyor. İnci kefalinin azalması bu açıdan da büyük bir olumsuzluk oluşturacaktır. Bunun yanında inci kefali, bölgede bir kültür ve sağlık değeri taşır. Bu nedenle havzanın tüm bu unsurlar göz önünde bulundurularak yönetilmesi lazımdır."
Uzmanlar, iklim değişikliğinin yol açtığı yağış rejimi değişikliği, kuraklık ve artan buharlaşmanın hem türün geleceğini hem de balıkçılıkla geçinen binlerce aileyi ciddi şekilde risk altına aldığını ifade ediyor.
VAN YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ (YYÜ) EDEBİYAT FAKÜLTESİ COĞRAFYA BÖLÜMÜ ÖĞRETİM ÜYESİ PROF. DR. FARUK ALAEDDİNOĞLU, İKLİM DEĞİŞİKLİĞİYLE BİRLİKTE KAR YAĞIŞININ AZALMASININ AKARSULARIN DEBİSİNİ DÜŞÜRDÜĞÜNÜ BELİRTEREK, İNCİ KEFALİNİN CİDDİ TEHDİT ALTINDA OLDUĞUNU SÖYLEDİ.
