Dünyada birçok kişi, hayatın farklı alanlarında verimliliği artıran kaliteli uykudan mahrum kalıyor. ABD'de toplumun üçte ikisinden fazlası uykuya dalmakta zorluk çekiyor. İngiltere'de halkın yüzde 44'ü kesintisiz uyuyamıyor. Bu sorun, kaygı bozuklukları ve diğer faktörlerden kaynaklanıyor.
EMİRHAN DEMİR - Hem beden hem de zihin sağlığı açısından vazgeçilmez olan kaliteli uyku, hayatın çeşitli alanlarında verimliliği artırmasına rağmen dünya genelinde pek çok kişi uyku düzenlerini iyileştirme konusunda zorluklarla karşı karşıya. Dünya Uyku Derneği, dengeli beslenme ve düzenli egzersizin yanı sıra beden ve zihin sağlığının temel unsurlarından uykunun önemine dikkati çekmek adına her yıl 'Dünya Uyku Günü' düzenliyor.
Bu yıl 14 Mart'Uyku Sağlığını Öncelik Haline Getir' olarak belirlendi. AA muhabiri, uyku sağlığı üzerine yapılan çalışmalardan elde edilen verileri derledi.
Kaliteli Uyku Ne Anlama Geliyor?
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezine (CDC) göre, uykuya dalmakta zorluk çekmek, gece boyunca aralıklarla uyanmak ve sabah hala dinlenmemiş hissetmek, düşük uyku kalitesine işaret ediyor. Yüksek uyku kalitesine sahip olmak, bireyleri hastalıklardan, kalp rahatsızlıklarından, diyabet, yüksek tansiyon ve trafik kazalarından koruyor. Sağlıklı ve düzenli uyku, ayrıca kiloyu, metabolizmayı, stres düzeylerini ve dikkat seviyelerini dengeliyor.
Bireylerin uyku kalitesini artırmak için edinebilecekleri alışkanlıklar arasında, her gün aynı saatlerde uyumak, serin ve sessiz bir ortamda yatmak, düzenli egzersiz yapmak, dengeli beslenmek ve yatmadan en az yarım saat önce elektronik cihazlardan, ağır yiyeceklerden ve kafeinden uzak durmak yer alıyor.
Öte yandan, dünya genelinde çok sayıda kişi insomnia (uykusuzluk hastalığı), huzursuz bacak sendromu, narkolepsi (aşırı uyku hali) ve uyku apnesi gibi yaygın uyku sorunları nedeniyle kaliteli bir uyku rutini oluşturamıyor. Yaygın ama sık teşhis edilmeyen uyku apnesi, uyurken nefes alamama, yüksek sesle horlama, nefesin kesilmesiyle ani uyanma ve sabah baş ağrısı gibi durumlara neden olabiliyor. Huzursuz bacak sendromu ise genellikle gece uyumadan önce bacaklarda rahatsızlık hissi ile kendini gösteriyor.
Uyku Kalitesi ve Verimlilik İlişkisi
ABD'de Ulusal Uyku Vakfı tarafından Eylül 2024'te gerçekleştirilen bir ankete göre, uyku kalitesi ile gündelik hayattaki verimlilik arasında güçlü bir bağ bulunuyor. Yeterli uyku aldıklarında katılımcıların yüzde 72'si ruh halleri, iş performansları ve sosyal yaşamlarında olumlu etkiler gözlemlediklerini belirtti. Katılımcıların yüzde 90'ı, kaliteli uykunun işyerindeki üretkenliklerini olumlu yönde etkilediğini ifade ederken, sosyal hayatlarını olumlu etkilediğini söyleyenlerin oranı ise yüzde 80 olarak belirlendi. 65 yaş üstü katılımcıların yüzde 68'i ve 18 ila 30 yaşındaki genç yetişkinlerde bu oran yüzde 77'yi buluyor.
Diğer yandan, katılımcıların üçte ikisinden fazlası uykuya dalmakta zorluk çektiği, %38'inin kendilerini dinlenmiş hissederek uyanmadığı, neredeyse yarısının ise kesintisiz uyuyamadığı tespit edildi. Katılımcıların sadece yüzde 17'si yatmadan bir saat önce elektronik cihazlardan uzaklaştıklarını kaydetti.
Dünyada Uyku Alışkanlıkları
ABD merkezli tıbbi ekipman üreticisi ResMed tarafından 2024 yılında 17 farklı ülkeden 36 bin kişiyle yapılan ankette de kaliteli uyku ile üretkenlik arasındaki bağlantı yeniden doğrulandı. Taylandlı katılımcıların yüzde 88'i, iyi uyuduklarında üretkenliklerinin arttığını belirtirken, bu oran Brezilyalılar için yüzde 78, Meksikalılar için yüzde 77 olarak gözlemlendi. Hindistan'da katılımcıların yalnızca yüzde 27'si ve Tayland'da yüzde 18'i her gece iyi uyuduğunu ifade etti. Uykuları bölünmediğini söyleyen katılımcıların oranı Hindistan'da yüzde 42 ve Tayland'da yüzde 41 olarak saptandı.
Öte yandan, dünya genelinde neredeyse her 10 kişiden 4'ü haftada 3 geceden az kaliteli uyku çektiğini bildirdi. Ankete katılan 17 ülkeden 14'ünde bireylerin, yaş grupları için önerilen süreden az uyudukları belirlendi. 'En uykusuz ülke' olarak nitelendirilen Japonya'da, katılımcıların yarısından fazlası, haftada 3 veya daha az gece kaliteli uyku aldıklarını ifade etti. Dünya genelinde katılımcıların yüzde 14'ü ise gece boyunca sık aralıklarla uyandıklarını belirtti. Katılımcıların uykularının en çok kesildiğini bildirdikleri ülke, yüzde 44 ile İngiltere oldu. Brezilya'da katılımcıların yüzde 60'ı uykularının bölünmesini kaygı bozukluklarına, Çin'den katılımcıların ise yüzde 43'ü iş stresi nedeniyle yaşadıklarını dile getirdi.
