Karadeniz'de 6 ticari balık türünde mikroplastik bulundu
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Temel Bilimler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ülgen Aytan, Karadeniz'de balıkçılığın sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla yürüttükleri araştırmanın sonuçlarını paylaştı. Aytan, çalışmada istavrit, mezgit, barbun, dil, pisi ve kalkan türlerini incelediklerini ve tüm örneklerde mikroplastik tespit ettiklerini belirtti.
Araştırmanın bulguları
Aytan, Doğu Karadeniz'de söz konusu türlerde ve yaşam alanlarında yapılan analizlerde 5 milimetrenin altındaki ve 1 mikrometreye kadar olan mikroplastikleri incelediklerini aktardı. Araştırmada elde edilen veriler, türlere göre mikroplastik yoğunluğunda farklılık olduğunu gösterdi. Aytan'ın ifadesiyle: "İstavrit, mezgit gibi türlerde balık başına bir adet mikroplastiğe rastladık ama dipteki barbun, dil, pisi ve kalkanda bu miktar 12 adede kadar çıktı."
Türlerin yaşam alanları ve beslenme davranışlarının mikroplastik maruziyetini etkilediğine dikkat çeken Aytan, hamsinin istavrite benzer şekilde daha kısa ömürlü ve sürekli hareket halinde olması nedeniyle daha az mikroplastik birikimine maruz kaldığını düşündüğünü söyledi.
Mikroplastiklerin kaynakları ve ölçeği
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) verilerine de atıf yapan Aytan, dünyanın her gün 2 bin çöp kamyonu kadar plastiğin okyanus, nehir ve göllere döküldüğünü ve her yıl 19-23 milyon ton plastik atığın su ekosistemlerine sızdığını hatırlattı. Aytan, plastiklerin aşırı üretimi ve yanlış bertarafı nedeniyle yüzde 80'lik bir kısmının doğada sonlandığını ve bunun en hızlı büyüyen çevresel tehditlerden biri olduğunu vurguladı.
Ayrıca incelenen mikroplastiklerin kaynaklarıyla ilgili olarak, tespit edilen parçaların yüzde 50'sinden fazlasının tek kullanımlık plastiklerde kullanılan polietilen ve sentetik tekstilde kullanılan akrilik olduğuna dikkat çekti. Bu plastiklerin Karadeniz'de bulunmasının başlıca nedenleri olarak yetersiz atık yönetimi, derin deniz deşarjları, kıyı bölgelerindeki kontrolsüz dolgular ve uygun olmayan boşaltım alanlarını gösterdi.
Risk değerlendirmesi ve öneriler
Aytan, yürüttükleri çalışmanın adının da belirttiği gibi mikroplastiklerin karakteristiklerini, konsantrasyonlarını ve risklerini değerlendirerek karar vericilere ve sektöre yol gösterici olmayı amaçladıklarını vurguladı; "Araştırmanın amacı 'balık yemeyin' algısı oluşturmak değil." dedi.
Kirliliğin önlenmesi ve etkilerin azaltılması için önerilerde bulunan Aytan, plastiklerin yerine ikame ürünlerin kullanılması veya mevcut plastiklere eklenen katkı kimyasallarının toksik olmayanlarla iyileştirilmesinin önemli bir adım olduğunu belirtti. Ayrıca, atık yönetiminin iyileştirilmesi, Karadeniz'de arıtım tesisleri kurulması ve atık sudaki mikroplastiklerin tutulmasının gerektiğini söyledi. Aytan, bu çabaların hem bireysel hem de yerel yönetimler düzeyinde alınacak tedbirlerle desteklenmesi gerektiğini vurguladı.
TÜDAV Yönetim Kurulu üyesi olan Aytan'ın çalışması, Karadeniz ekosisteminde mikroplastik kirliliğinin boyutunu ve balıkçılık kaynaklı riskleri daha iyi anlamayı hedefliyor.
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) verilerine göre, dünyada her gün 2 bin çöp kamyonu kadar plastik okyanus, nehir ve göllere dökülüyor. Her yıl 19-23 milyon ton plastik atık, su ekosistemlerine sızarak bu alanları kirletiyor. Plastik kirliliği gıda üretim kapasitesini doğrudan etkiliyor. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Temel Bilimler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ülgen Aytan, Karadeniz'de balıkçılığın sürdürülebilirliğini sağlamak için bir araştırma yaptıklarını belirterek, "İstavrit, mezgit gibi türlerde balık başına bir adet mikroplastiğe rastladık ama dipteki barbun, dil, pisi ve kalkanda bu miktar 12 adete kadar çıktı." dedi.
