Marmara Denizi'nde kirlilik tarihini gün yüzüne çıkaran çalışma
GÜLSELİ KENARLI - Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa Yücel liderliğinde yürütülen projede, Marmara Denizi'nin kirlilik tarihine ait ön veriler alınmaya başlandı. Çalışma, deniz tabanındaki sedimanlar üzerinden denizin yakın tarihine ışık tutmayı hedefliyor.
Proje ortakları ve yöntem
Çalışma, TÜBİTAK 1001 destekli olarak ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü, Akdeniz Üniversitesi, Ege Üniversitesi ve Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ortaklığında yürütülüyor. Proje yürütücülüğünü Doç. Dr. Olgaç Güven üstleniyor. ODTÜ'ye ait Bilim-2 gemisi ile Marmara Denizi'nin 20 noktasından 'ahtapot' isimli karot sediment örnekleme cihazı ile 40-50 santimetre uzunluğunda sediman örnekleri alındı.
Analiz görevleri kurumlar arasında şu şekilde paylaştırıldı: Ege Üniversitesi örneklerde sezyum varlığı ve kurşun dağılımı ile tarihleme yapacak, Akdeniz Üniversitesi mikroplastik tespiti ve sınıflandırmasını yürütecek, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi mikroplastik polimer tespitleri üzerine değerlendirme yapacak, ODTÜ ise kirleticilere yönelik kimyasal ölçümleri gerçekleştirecek.
İlk bulgular
Prof. Dr. Mustafa Yücel, AA muhabirine verdiği bilgide deniz tabanının bir arşiv işlevi gördüğünü vurguladı. Elde edilen ön verilere göre karot örneklerinin 70-80 yıl öncesine kadar geriye dönük bilgi verdiği tespit edildi. Bu bulgu, Marmara Bölgesi'nin endüstrileşmesi ve nüfus artışının denize yansımalarını tarihsel olarak izleme imkânı sağlıyor.
Yücel, özellikle yakın dönem tabakalarında metal ve plastik yoğunluğunun yükseldiğini ve kirliliğe katkı sağlayan kadmiyum ile çinko gibi metallerin arttığının belirlendiğini açıkladı. Ayrıca organik karbon ölçümlerinin de Marmara üst tabakalarında yükseldiğinin bilindiğini ekledi.
Projeden beklenen kazanımlar
Yücel, çalışmayla dibe çökelmenin tarihlendirilmesinin daha doğru yapılacağını belirterek iki temel sonucun ortaya çıkacağını söyledi: hangi tarihte kirlilik miktarının ne düzeyde olduğu ve Marmara havzasında dibe çökelme hızları. Bu verilerle havzaya giren toplam kirlilik miktarı ve dibe çöken kirlilik miktarı hesaplanabilecek.
Projeyle ayrıca Marmara'daki plastik kirliliğinin geçmişten bugüne nasıl değiştiğini gösteren kapsamlı bir veri tabanı oluşturulacak. Bu sayede kirliliğin tarihsel seyri anlaşılacak, gelecekteki senaryolar öngörülecek ve etki azaltma stratejileri ile politika önerileri geliştirilebilecek. Yücel, çalışmanın dibe çöken ve dipte korunan kirlilik akışını tarihselleştirme konusunda Türkiye'de bir ilk olacağını vurguladı.
ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü, Akdeniz Üniversitesi, Ege Üniversitesi ve Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ortaklığında gerçekleştirilen TÜBİTAK 1001 projesi ile Marmara Denizi'nin kirlilik tarihi araştırılıyor. ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa Yücel, AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
