Okyay: Savunma Sanayisinde Hiçbir Ülke Tek Başına Tam Yeterli Değil
Savunma Sanayicileri Derneği Başkanı Osman Okyay, Düzce Üniversitesi'nde düzenlenen fahri doktora töreninde ve "Dünyada ve Türkiye’de Savunma Sanayinde Son Gelişmeler" başlıklı konferansta sektörün önemini ve güncel dinamiklerini anlattı. Tören, Düzce Belediye Başkanı Dr. Faruk Özlü'nün davetiyle gerçekleştirildi.
Savunma sanayinin dört temel gerekçesi
"Savunma sanayi, teknolojinin kaynağıdır. Tarihte bilinen en eski teknolojilerin çıkış noktası savunma amaçlıdır. Savunma sanayinin iki önemli neden vardır. Bunların birincisi teknolojinin kaynağı olan bir sektörden bahsediyoruz. Bu sektörde kullanılan teknolojiler, hayatımızın her alanında; günlük yaşamdan tıp alanında kullanılan araçlara kadar yer almaktadır. İkinci neden ise; milli bağımsızlığın gerek şartıdır. Yani sizin bağımsız bir savunma sanayiniz olmadığı sürece milli bağımsızlığınızdan söz etmek mümkün değildir. Bunun örneklerini tarihte ambargolara yaşadık. Üçüncü neden; bir ülkenin uluslararası ilişkilerde üç bileşeninden bir tanesidir. Nedir bu üç bileşen; siyasi gücünüz, ekonomik gücünüz ve askeri gücünüz. Askeri gücün de en önemli temeli savunma sanayidir. Buradaki ihracat gücünüz diğer ülkeler ile ilişkilerinizde önemli bir faktördür. Dördüncü neden ise; ekonomik önemidir. Yani savunma sanayinde geliştiremediğiniz her ürünü dışarıdan kat be kat daha pahalı almak zorunda kalırsınız. Çok pahalıya almak üzücü ama daha üzücü olan o ödediğiniz yüksek ücretler ile satın aldığınız ülke yeni bir teknolojinin fonunu oluşturur ve sizinle teknolojik arayı daha da açar. Siz kendi paranızla başka ülkelerle aranızdaki teknoloji farkını daha da açılmasına sebep olursunuz."
Uluslararası bağımlılıklar ve örnekler
"Savunma sanayi ülkeler arasında karşılıklı bağımlılık oluşturan en önemli alandır. Bugün dünyanın hiçbir ülkesi savunma sanayinde tek başına tam yeterli değildir." Okyay, bu bağımlılığa ilişkin çarpıcı örnekler verdi: "Örneğin süper güç olarak gördüğümüz ABD, kritik hammaddeler ve nadir toprak elementleri konusunda Çin’e bağımlı bir haldedir. Savunma sanayinde hemen her üründe kullanılan mıknatıslar bunun en iyi örneğidir. Çin, henüz geliştirmesini tamamlayamadığı gelişmiş savaş uçağı motorları konusunda Rusya’ya, yarı iletkenler konusunda ise ABD’nin kontrolündeki kaynaklara bağımlıdır. Yine Rusya, Ukrayna savaşının ilk aylarında şahit kamikaze dronelarını İran’dan temin etmişti. Bu ciddi bir zafiyet göstergesiydi."
Okyay, soğuk savaş sonrası değişime dikkat çekerek 1989 sonrası dönemi ve Avrupa Birliği'nin savunma bağımlılığına ilişkin değerlendirmesinde, AB'nin son dönemde savunma sanayinde dışa bağımlılığını fark ederek adımlar attığını ancak kısa vadede bu bağımlılığın kolay kolay sona ermeyeceğini belirtti.
Türk savunma sanayinin evrimi
"Türkiye’de savunma sanayinin Vecihi Hürkuş ile başladığı ilk atak akamete uğradıktan sonra ikinci hamle 1974 Kıbrıs Barış Harekatı’ndan sonra yaşanan ambargo ve Aselsan’ın kurulması ile oldu. Ancak savunma sanayinde geniş kapsamlı ve kalıcı ilk hamlemiz merhum Cumhurbaşkanımız Turgut Özal’ın Savunma Sanayi Müsteşarlığı’nı kurması ile gerçekleşti. Biz de Kale Grubu olarak o tarihlerde Stinger füzelerimiz ile bu sektöre giriş yaptık. Savunma sanayimizin ilk 20 yılı ortak ve lisans altı üretimler ve yurtdışı ürünlere parça, komponent üretimleri ile geçti. İkinci 20 yılında ise Cumhurbaşkanımızın liderliğinde bugünkü gelişmelerin temeli atıldı. Ciddi hazırlık süreçleri sonrasında hepimize gurur kaynağı olan milli ürünlerimiz ortaya çıktı."
Yapay zeka ve dijital dönüşümün rolü
Okyay, savunma sanayi ile yapay zeka, insansız sistemler ve uydu mimarilerinin bütünleşmesinin sektörü kökten değiştirdiğini belirtti: "Sahada ciddi bir dönüşüm yaşanıyor. İnsansız sistemlerin, sensör ağlarının ve yapay zeka uygulamaların, uydu mimarilerinin bu sektörün karakterini ciddi anlamda değiştireceğini gözlemliyoruz. Bu konu yalnızca güvenlik ile ilgili değil, aynı zamanda ciddi bir sanayi politikası aracı."
Yatırımların büyüklüğüne vurgu yaparak Okyay, ABD ve Çin'in yapay zekaya ayırdığı kaynakları örnekledi: "ABD yalnızca bir yılda yapay zeka kaynaklı yatırımlara 2,5 Trilyon Dolar harcadı. Bu rakam güne göre; 6 Milyar Dolar’a tekabül ediyor. Yani her gün 6 Milyar Dolar sadece tek bir alana yatırılıyor. 2026’da bu rakamı 5 Trilyon Dolara çıkarmayı hedefliyorlar. Artık şirketler kuracakları veri merkezlerinin ihtiyaçlarını karşılamak için toplam 30 Gigawatt enerji kapasitesi kuracak. Çin’in kurmuş olduğu devasa güneş santrallerinin bir numaralı amacı yapay zeka projelerinin ihtiyacını karşılamak için. ABD’de yapay zekaya insan duygularını öğretmek için çalışmalar başladı, bu ekibin içinde bir Türk bilim insanı da var."
Okyay, yapay zekanın savunma alanında mühendisleri güçlendireceğini, muharebe sahasını daha iyi okumayı sağlayacağını ancak bu teknolojilerde tedbirli ve kontrollü ilerlemenin önemini de vurguladı.
İnsansız sistemlerin başarıları
"Ülkemizde Baykar ve TUSAŞ’ın gerçekleştirdiği kol uçuşu yapabilen, sürü halinde uçan İHA’lar bu çok güzel birer örnek. Yine Kızılelma’dan geçtiğimiz günlerde yapılan Gökdoğan Atışı çok önemlidir. Bu, iki insansız sistemin birbiriyle ne kadar uyumlu çalıştığını göstermesi açısından son derece önemli. Geçen yıl ABD’de insansız savaş uçağının pilotlu bir F-16 ile girdiği it dalaşını kazanması büyük yankı uyandırdı. İlk defa bir hava muharebesini bir robot kazandı. Aslında dünya bir yandan da, gelecekte insanlar yerine robotlar savaşacaksa savaşın ne anlamı olacak konusunda felsefi tartışmalara başladı."
SAVUNMA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ BAŞKANI OSMAN OKYAY KONUŞMA YAPTI
