Sinop'ta 700 yıllık Balatlar Kilisesi: Tevrat ve İncil Temaları Günümüze Taşıyor
GÖKHAN GÜÇÜKLÜOĞLU - Sinop
Kazı ve restorasyon çalışmaları ilerliyor
Sinop'ta, Balatlar Yapı Topluluğu kazısında ortaya çıkarılan ve restore edilen 700 yıllık tarihi kilise, duvarlarındaki Tevrat ve İncil temalı resimlerle geçmişin izlerini bugüne taşıyor. Kentte, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi katkısıyla yürütülen Balatlar Yapı Topluluğu kazısı, 16'ncı yılında devam ediyor.
Bugüne kadar 1600 yıllık döşeme mozaikler başta olmak üzere Roma İmparatorluk hamamı, heykel parçaları, hayvan figürlü objeler ve çok sayıda mezar gün yüzüne çıkarıldı. Kazılarda elde edilen eserler kent tarihine ışık tutuyor.
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi ve Balatlar Yapı Topluluğu Kazı Başkanı Prof. Dr. Gülgün Köroğlu, AA muhabirine, Balatlar Yapı Topluluğu'nun Roma dönemine ait bir imparatorluk hamamı olduğunu söyledi. Tarihi yapının bazı bölümlerinin daha sonra kiliseye çevrildiğini belirten Köroğlu, restorasyonu yaptıkları bölümün 4 ayrı dönemde kilise olarak hizmet verdiğini dile getirdi. Köroğlu, 13. yüzyılda kilise olarak kullanılmaya başlanılan yapının bu bölümün 1924 yılına kadar da bu şekilde kullanıldığını ifade etti.
Türkiye ile Yunanistan arasındaki nüfus mübadelesiyle Rumların Yunanistan'a gitmelerinin ardından kilisenin özel mülkiyete geçtiğini belirten Köroğlu, yapının 2010 yılına kadar tütün kurutma ve atölye gibi işler için kullanıldığını söyledi. Yapının tekrar gün yüzüne çıkarılması için 16 yıldır titizlikle çalışma yürüttüklerini ve sürecin sonuna geldiklerini vurgulayan Köroğlu, "16 yıl boyunca yapının dışarısını, mimarisini restore ettirdik. Yapı artık su almıyor. Duvar resimleri çok tahrip olmuştu, bakım ve onarımlarını yaptık. Koruyucu çatısını yaptık." dedi.
Köroğlu, kilisenin duvarlarındaki resimlerin restorasyon süreçlerinin tamamlanarak koruma altına alındığını, yapının zeminindeki mezarlardaki kazı işlemlerinin ise devam ettiğini söyledi.
Duvar resimleri: Tevrat ve İncil temalı sahneler
Köroğlu, yapının duvarlarında bulunan ve İsa'nın yaşamını betimleyen resimlerden bugüne ulaşanları restore ederek kurtarmayı başardıklarını belirterek şunları söyledi:
"Apsis dediğimiz mihrabın üst kısmında İsa, ilahi bir tahtta oturuyor. İki yanında Mikail ve Cebrail ile görüşüyor. Onun altında eli gözüken bir Meryem tasviri var. Meryem iki elini yana açmış insanlığı kucaklarken gösteriliyor. Duvarda üzerlerinde hac olan din adamlarını görüyoruz. Bunlar Hristiyanlığı kurumsal hale getiren, dini törenleri düzenleyen, dini yaşamı düzenleyen önemli din adamları. İkona dediğimiz taşınabilir resim gibi ince ayrıntılarla yapılmış. Yine tek aziz figürleri var, azizeler görüyoruz."
Yapıda Tevrat konulu sahnelerin de yer aldığını belirten Köroğlu, "Örneğin İbrahim Peygamber ile ilgili sahneler var. İbrahim Peygamber'in oğlu İshak'ı kurban etmesi sahnesi de bulunuyor." dedi.
Köroğlu, Hristiyanlıkta şeytandan korkunun resimlerde sıkça işlendiğini, sahnelerde şeytanın yenilmesine yönelik betimlemeler ile hastalıklara şifa veren azizlerin öne çıktığını aktardı. Ayrıca duvarda yer alan gemi grafitileri gibi çizimler ise deniz yolculukları öncesi koruma ve hatıra niyetiyle yapılmış betimlemeleri işaret ediyor. Genel olarak resimlerde, Tanrı'dan korunma, azizlere yönelik dilekler ve sağlık temalarının baskın olduğunu belirtti.
Sinop'ta, Balatlar Yapı Topluluğu kazısında ortaya çıkarılan ve restore edilen 700 yıllık tarihi kilise, duvarlarında yer alan Tevrat ve İncil temalı resimlerle geçmişin izlerini bugüne ulaştırıyor. Kentte, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesinin katkısıyla yürütülen Balatlar Yapı Topluluğu kazısı, 16'ncı yılında devam ediyor.
