700 yıllık emanet Gümüşhane'de korunuyor
Orta Asya evliyalarından Güvenç Abdale ait kılıç ve zırh gömleği, Anadolu ve Karadeniz’in İslamlaşması ve Türkleşmesinde rol oynayan bir miras olarak, 700 yılı aşkın süredir Gümüşhane’deki torunları tarafından muhafaza ediliyor.
Güvenç Abdal ve Taşlıca'daki mirası
Ahmet Yesevi’nin talebelerinden biri olan Güvenç Abdal, Kırşehir’den gelerek Gümüşhane’nin Kürtün ilçesine bağlı Taşlıca köyüne yerleşti. Bölgenin İslamlaşmasında etkin rol üstlenen Abdal, ilk olarak burada bir mescit yaptırdı. Bu mescit 1800’lü yıllarda onarım gördü ve günümüze kadar ayakta kalarak halen ibadete açık durumda hizmet veriyor.
Güvenç Abdal’ın temsili mezarlarından biri, adını taşıyan Güvende Yaylasında bulunuyor; burada yüzyıllardır yayla şenlikleri düzenleniyor.
Emanetlerin korunması ve karbon testleri
Güvenç Abdal tarafından yaptırılan camide uzun yıllardır görev yapan torunu İsmail Güvendi, atalarından yadigâr kalan kılıç ve zırh gömleğini özel bir kutuda muhafaza ediyor. Üniversitelerde görev yapan bilim insanlarının gerçekleştirdiği karbon testleri sonucu, bu emanetlerin 1300’lü yıllara ait olduğu kesinleşti.
İsmail Güvendi, eşyaların zamanla deforme olmasının en büyük nedeninin 1915 Rus Harbi sırasında güvenlik amacıyla toprağa gömülmeleri olduğunu belirtti. Muhacirlik nedeniyle emanetler gömüldü; geri dönüldüğünde çıkarıldığında bazı deformasyonlar oluştu. Ayrıca, geçmişte ziyarete gelenler tarafından teberrük niyetiyle parça alınmasının da zarar verdiğini söyleyerek artık kimseye parça verilmediğini ifade etti.
Tekke geleneği ve tarihi rol
Tarihi kaynaklara göre, Güvenç Abdal Ocağı, Fatih Sultan Mehmet tarafından Trabzon’un fethi sonrasında verilen fermanla tekke beratı aldı. Ocağın, Cumhuriyet’in ilanına ve tekkelerin kapatılmasına kadar uzun yıllar boyunca faaliyet gösterdiği aktarılıyor. Güvendi, Güvenç Abdal'ın asıl adının Halil Derviş (şeceredeki adıyla Halil-i Nurettin) olduğunu ve 1250’li yıllardan sonra Anadolu’ya gelen alperenlerden biri olduğunu vurguladı.
Güvendi, bölgenin Türkleşmesi ve İslamlaşmasında Abdal'ın öncülük ettiğini; Çepni boylarının Türkleşmesinde ve Karadeniz’in fethedilmesinde büyük fedakârlıklar gösterildiğini anlattı. Rivayetlere göre, ocaktan yetişenlerden Çağırgan Babanın Fatih ile birlikte Kadırga Yaylası’nda namaz kıldırdığı ve bölgeye katkı sunduğu söz konusu ediliyor.
Gönül kılıcı ve taşınan değer
İsmail Güvendi, emanet edilen kılıca ilişkin şunları aktardı: Bu kılıçlar başlangıçta savaşta koruma amaçlı kullanıldı; zamanla tören ve muhafaza nesnesine dönüştü. Aile içinde nesilden nesile aktarılan bu kılıca halk arasında gönül kılıcı denildiğini, bunun sembolik olarak insanların gönlünü fethetmeyi temsil ettiğini söyledi. Güvendi, ayrıca kılıcın bazı dönemlerde tahta kılıç şeklinde korunduğunu da belirtti.
Taşlıca köyünde Güvenç Abdal’ın oğlu Hıdır Baba ile torunlarının mezarlarının bulunduğu alanda, tekkenin yer aldığı yere evini inşa eden İsmail Güvendi, tekkenin Ahmet Yesevi Tekkesi’nde yetişen Güvenç Abdal tarafından kurulup burada çok sayıda müride sahip olduğunu dile getirdi.
Güvenç Abdala ait bu kılıç ve zırh gömleği, hem bölge tarihi hem de kültürel miras açısından taşıdığı önemle Gümüşhane Taşlıca’da koruma altında tutulmaya devam ediyor.
İSMAİL GÜVENDİ
