Tunç açıkladı: 11. Yargı Paketiyle ceza adaletinde kapsamlı değişiklikler
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Karabük Valiliği'nde yaptığı açıklamada 11. Yargı Paketi ve ceza adaletini güçlendirmeye yönelik düzenlemeler hakkında değerlendirmelerde bulundu. Tunç, reformun hedefleri ile toplumu suçtan korumaya dönük tedbirleri detaylandırdı.
Yargı Reformu Strateji Belgesi ve paketlerin hedefi
Tunç, Yargı Reformu Strateji Belgesi'ne atıf yaparak çalışmaları özetledi. Yargı Reformu Strateji Belgesi 2025’in hemen başında yaklaşık bir yıl oldu. Cumhurbaşkanımız tarafından kamuoyu ile paylaşılmıştı. Ve o strateji belgesinde özellikle beş ana hedeften birisi, amaçtan birisi ceza adaletinin etkinliğinin arttırılmasına yönelik hedeflerdi. Ve bu anlamda da meclisimizde ceza adaletinin etkinliğinin arttırılmasına yönelik yargı paketleri, kanun çalışmaları gerçekleştirildi. Tabi ceza adaletinin etkinliğini artırmaya yönelik özellikle toplumu suçtan korumaya yönelik ve caydırıcılığı artırmaya yönelik çok önemli çalışmalar yapıyoruz. Gerek idari uygulamalar gerekse de yasal düzenlemeleri meclisimiz gerçekleştiriyor.
10. Yargı Paketi: Denetimli serbestlik uygulamaları
Tunç, 10. Yargı Paketi ile denetimli serbestlikten kaynaklanan cezasızlık algısının ortadan kaldırıldığını vurguladı. Bu kapsamda 10. Yargı Paketi geçtiğimiz aylarda yasalaşmıştı. 10. yargı paketinde özellikle denetimli serbestlik uygulamalarından kaynaklanan cezasızlık algısını ortadan kaldırmaya yönelik düzenlemeler yapılmıştı. İki yılın altındaki suçlar bakımından cezaevinde hiç kalmama gibi bir eleştiri söz konusuydu. Bunlar çözülmüştü 10. yargı paketinde. İki yılın altındaki suçlarda da yine cezaevinde belli bir süre kalma durumu sağlanmış oldu ve böylece toplumdaki ‘iki yılın altında ceza aldı, hiç cezaevine girmeden yapanın yanına kar kaldı’ gibi bir düşünce artık söz konusu değil 10. yargı paketiyle. Pakete ayrıca özel infaz usulleri, kadınlar ve yaşlılarla ilgili uygulamalar ile hafta sonu ve konutta infaz düzenlemeleri de dahil edildi.
11. Yargı Paketi: Kapsam ve temel düzenlemeler
Yasalaşan bu hafta itibariyle meclisimizde çarşamba günü görüşülüp milletvekillerimiz tarafından kabul edilen ve Resmi Gazetede yayınlanan 11. yargı paketiyle de yine ceza adaleti sisteminin etkinliğine yönelik önemli düzenlemeler var. Bu kanun teklifi 40 maddeden oluşuyor ve 13 farklı kanunda değişiklikler içeriyor. Başta Türk Ceza Kanunu olmak üzere Ceza İnfaz Kanunu, Ceza Güvenlik Tedbirleri İnfazı Kanunu ve Ceza Usul Kanunu gibi düzenlemelerde önemli değişiklikler yapıldı.
Örgütlü suçlar ve çocukların korunması
Pakette örgütlü suçlar ve bu suçların caydırıcılığını artırmaya yönelik artırım göze çarpıyor. Tunç, özellikle örgüt kurma, yönetme ve üyelik cezalarının yükseltildiğini belirtti: daha öncesinde 4 yıldan 8 yıla olan örgüt kurma ve yönetme cezası 5 yıldan 10 yıla çıkarıldı; üyeliğin cezası da üst sınır 4 yıldan 5 yıla yükseltilmiş oldu. Ayrıca çocukların örgüt faaliyetlerinde kullanılmasının önlenmesine dönük yeni düzenlemeler dikkat çekiyor.
Tabii burada önemli bir husus çocukların korunması. Çocukların suç örgütleri tarafından kullanılmamasını sağlamak maksadıyla burada önemli bir düzenleme var. Çocukların örgüt faaliyetinde kullanılması, örgüt suçları kapsamında çocukların suçta kullanılması, suça itilmesini önlemek için özellikle bu suçlar bakımından artırım sebebi sayıldı. Bu da ceza kanunumuza ilk kez giren bir husus oldu. Çocukların korunmasıyla ilgili suça sürüklenen çocuklarda caydırıcılığı artırmaya yönelik ayrı bir çalışma da şu anda yapılıyor. Meclisimizde meclis araştırma komisyonu kuruldu bu konuda. Özellikle 18 yaşın altındaki çocukların suçtan uzak tutulması bakımından hem suç mağduru çocuklar hem de suça sürüklenen çocuklar bakımından Meclis Araştırma Komisyonumuzun çizeceği yol haritası çerçevesi içerisinde yeni yasal düzenlemeler de önümüzdeki günlerde yapılacak. Ama bu pakette çocukların örgüt suçları kapsamında kullanılmasının önüne geçmek için önemli bir caydırıcılık getiren bir madde hayata geçmiş oldu, yürürlüğe girdi. Tabii örgüt silahlı olursa artırım sebebi daha da yükseltilmiş oldu. Burada da yarı oranında artırım şeklinde bir düzenleme gerçekleşmiş oldu.
Meskûn mahalde silah atma ve trafikte yol kesme
Pakette meskûn mahalde silah atma eylemlerine yönelik cezalar artırıldı. Tunç, mevzuatta bulunan cezaların yükseltildiğini şöyle açıkladı: Tabii örgütlü suçlardaki yaptırımın arttırılmasının yanı sıra bir de meskûn mahalde silah atma. Bu önemli bir problemdi. ... Bu anlamda meskûn mahalde silah atmanın cezası zaten mevzuatımızda vardı ama bunu artırmış olduk. 6 aydan 3 yıla kadarken 1 yıldan 5 yıla çıkarılmış oldu. Yani meskûn mahalde silah atan bir kişi yaralamaya ya da ölüme sebebiyet vermese bile zaten ondan ayrıca ceza alır sadece silah attığı için 5 yıla kadar ceza alabilir. Ama bu düğünlerde ve nişanlarda ve kutlama günlerinde ise burada artırım söz konusu olacak yarı oranında ve dolayısıyla 7,5 yıla kadar ceza, yaralama ya da ölüm olmasa bile bu tabii önemli bir caydırıcılığı meydana getirecek. Burada yeni bir durum. Ses ve gaz fişe atabilen silahlar, kuru sıkılar da dahil onların da üç yıla kadar kullanılması durumunda ceza mümkün olabilecek.
Trafikte yol kesmenin de ceza kanununda müstakil suç haline getirildiğini belirten Tunç, trafikte yol kesme eyleminde bulunanların hapis cezasıyla karşılaşacağını ifade etti: Eğer trafikte yol kesip aracı durdurursa bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılabilecek. Eğer aracın hareketini farklı yöne çevirmişse aracı başka bir tarafa yönlendiriyorsa bu durumda da ceza daha ağır olacak; iki yıldan beş yıla kadar ceza alabilecek.
Taksirle yaralama ve bilişim suçları
11. Yargı Paketi ile taksirle yaralamaya ilişkin cezalar da artırıldı. Tunç, basit yaralamada üst sınırın 1 yıldan 2 yıla çıktığını, birden fazla kişinin yaralanmasına sebebiyet verilmesi halinde cezanın 3 yıldan 5 yıla çıkarıldığını ifade etti.
Bilişim suçlarına ilişkin düzenlemeler de paket kapsamına alındı. Tunç, banka hesaplarına hızlı müdahale yetkisini vurguladı: özellikle bilişim suçları kullanılarak suç işlenmişse banka hesaplarının 48 saatte kadar askıya alınabilmesiyle ilgili olarak bankalara bir yükümlülük getiriliyor. Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 128. maddesindeki rapor şartı aranmadan, vatandaş mağduriyet edilmeden hesaba el koyma bu noktada birtakım mağduriyetlerin önüne geçilmesi amaçlanıyor. Cumhuriyet savcıları ve mahkemelerin bilgi belge talebi üzerine bankaların belirli sürede cevap verme zorunluluğu getirildi, verilmezse yaptırımlar uygulanacak. Ayrıca biyometrik yöntemlerle hesap açma, çipli kimliklerle banka hesabı ve GSM aboneliklerinde biyometrik doğrulama uygulamaları düzenlendi.
BTK'ya yeni yetkiler ve GSM düzenlemeleri
Bilgi Teknolojileri Kurumu'na (BTK) hat sayısını sınırlama yetkisi verildi. Tunç, özellikle yabancı hatlar üzerinden yapılan dolandırıcılıklara karşı tedbirler alındığını ve GSM aboneliklerinin güncellenmesine ilişkin yükümlülükler getirildiğini açıkladı: Tabii Bilgi Teknoloji Kurumu’na da bazı yetkiler verildi bu anlamda. Hat sayısını sınırlama. Çünkü özellikle patates hat dediğimiz, telefon hatlarıyla dolandırıcılık, yabancı hatlarla dolandırıcılığı önlemeye yönelik önemli düzenlemeler var. Yabancılara özgü telefon hattıyla ilgili onlara özgü bir numara tahsisi çünkü vatandaşımız o numaranın yabancıdan geldiğini görebilsin, bilsin ve bu anlamda kendi tedbirini alsın diye. GSM şirketlerine yönelik yükümlülükler ve getirilmesi gereken güncellemeler bu kanun kapsamında düzenlendi.
Mahkeme yetki düzenlemeleri, hakaret ve disiplin
Dolandırıcılık suçlarına ilişkin bazı davalar Asliye Ceza Mahkemelerine alındı; böylece ağır ceza mahkemelerindeki iş yükü dengelenerek daha nitelikli inceleme yapılması hedefleniyor. Tunç, sosyal medyada hakaret suçlarının uzlaştırma kapsamından çıkarılıp ön ödeme kapsamına alındığını ve bu düzenlemenin caydırıcılığı artırdığını belirtti. Ayrıca avukat disiplin hükümleri ve diğer usule ilişkin düzenlemeler paket içinde yer aldı.
Suç işleyen akıl hastaları ve Covid düzenlemesi
Suç işleyen akıl hastalarına yönelik rehabilitasyon uygulamalarına ilişkin düzenlemeler getirildi. Tunç, tam akıl hastaları bakımından müebbet ve ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılanların en az bir yıl sağlık kurumunda tutulması gerektiğini, daha düşük cezalarda da asgari tedavi süreleri getirildiğini belirtti. Bir yandan avukatların disiplin hükümleriyle ilişkili düzenlemeler var. Yine önemli özellikle toplumda da hepimizin karşılaştığı suç işleyen akıl hastalarının rehabilitasyonu. ... Tam akıl hastaları bakımından da eğer müebbet hapis cezasına ve ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılmışsa en az bir yıl tedavi edilmesi lazım. Yine üst sınırı 10 yıldan fazlaysa aldığı ceza bunun da en az 6 ay sağlık kurumunda tedavi edilmesi gerektiği yönünde bir düzenleme yapıldı.
Covid dönemine ilişkin düzenlemenin af olmadığının altını çizen Tunç, 31 Temmuz 2023 tarihine ilişkin uygulamalardaki eşitlik ilkesini sağlamak amacıyla düzenlemeler yapıldığını, bazı suçların (kadına yönelik şiddet, çocuk istismarı, terör, örgütlü suçlar vb.) kapsam dışında bırakıldığını vurguladı.
Libya heyetini taşıyan uçak kazası soruşturması
Açıklamasının sonunda Tunç, Libya Genelkurmay Başkanı'nı taşıyan uçak kazasıyla ilgili soruşturma detaylarını paylaştı: Libya Genelkurmay Başkanı, yanındaki yardımcılarının ve mürettebatının vefatıyla sonuçlanan uçak kazası ülkemizi, milletimizi bizleri de derinden sarstı. Dost ve kardeş Libya halkına bir kez daha baş sağlığı diliyoruz. Tabii hızlı bir şekilde hem idari hem adli soruşturmalar başlamıştı kaza anından itibaren. ... Uçağın kara kutusunun tarafsız bir ülkede tespiti için Almanya ile irtibat kuruldu ve teknik incelemeler ile adli soruşturmalar titizlikle devam ediyor.
11. Yargı Paketi ile getirilen düzenlemeler, ceza adaleti sisteminde etkinliğin artırılması, toplumsal huzurun güçlendirilmesi ve çocukların korunmasına yönelik caydırıcılığın sağlanması hedefini taşıyor. Meclis araştırma komisyonlarının ve önümüzdeki yasal düzenlemelerin süreçleri belirleyeceği ifade edildi.
ADALET BAKANI YILMAZ TUNÇ, KARABÜK VALİLİĞİ’NDE YAPTIĞI AÇIKLAMADA, 11. YARGI PAKETLERİ İLE CEZA ADALETİNİN ETKİNLİĞİNİ ARTIRMAYA YÖNELİK YAPILAN DÜZENLEMELER HAKKINDA DEĞERLENDİRMELERDE BULUNDU.
