İklim değişikliği orman yangınlarını ağırlaştırdı
Araştırma ve kapsam
World Weather Attribution (WWA) grubundan 28 araştırmacı; İngiltere, Türkiye, Yunanistan, Hollanda ve ABD üniversiteleri ile meteoroloji kurumlarının katılımıyla gerçekleştirilen ilişkilendirme analizinde, insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliğinin bu yıl Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Adası'ndaki orman yangınlarına yol açan hava koşullarını %22 daha şiddetli hale getirdiği tespit edildi.
Analizde, Avrupa'da bir milyon hektardan fazla alanın kaybedildiği yangın sezonunun "en kötü yıl" olarak kayıtlara geçtiği, ve ülkelerin fosil yakıt kullanmaya devam etmesi halinde yangın riskinin artmaya devam edeceği uyarısı yapıldı.
Analiz bulguları
Bilim insanları, iklim değişikliğinin yangınlardan önceki aylar, haftalar ve günlerde hava koşullarını etkileyerek yangınlara zemin hazırladığını belirledi. Bölgedeki toplam kış yağışlarının yaklaşık %14 azalması yaz aylarında daha kuru şartlara yol açtı.
Yangınlar öncesinde bitki örtüsünü tutuşturmaya hazır hale getiren sıcak ve kuru koşulların incelendiği analizde, yüksek buharlaşmalı koşulların bir hafta boyunca yaşanma olasılığının 10 kat arttığı ve bu koşulların şiddetinin %18 yükseldiği saptandı.
Haziran ve temmuzda Akdeniz'de yüzlerce yangının çıktığı, art arda 40 dereceyi aşan günlerde kuru bitki örtüsü ve fırtına şiddetine ulaşan rüzgarların yangınları körüklediği; bu süreçte söz konusu ülkelerde 80 binden fazla kişinin tahliye edildiği belirtildi.
Üç günlük sıcak, kuru ve rüzgarlı koşulların birleşimi olan yangına elverişli şartların iklim değişikliği nedeniyle 10 kat daha olası hale geldiği ve bu koşulların %22 daha şiddetli yaşandığı vurgulandı. İklim değişikliği olmasaydı benzer olayların 100 yılda bir gerçekleşme ihtimali bulunurken, küresel sıcaklık artışının sanayi öncesi döneme göre 1,3 derece olduğu mevcut durumda bu tür olayların yaklaşık 20 yılda bir yaşanmasının beklenebileceği kaydedildi.
Gelecek riskler ve projeksiyonlar
Araştırmacılar, fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye geçişin hızlanmaması halinde Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Adası'nın daha şiddetli ve kontrolü zor orman yangınları riskiyle karşı karşıya kalacağını uyarıyor. Mevcut politikalar altında küresel sıcaklık artışı bu yüzyılda sanayi öncesi döneme göre 2,6 dereceye ulaşırsa, benzer aşırı sıcak, kuru ve rüzgarlı koşulların yaşanma olasılığının 9 kat ve şiddetinin de %25 daha artacağı tahmin ediliyor.
Araştırmacılar, yangınların başlaması ve yayılma riskini azaltmak için ileriye dönük yakıt yönetim stratejilerinin güçlendirilmesi ve toplumda yangın riskine ilişkin farkındalığın artırılması gerektiğini belirtiyor.
Uzman değerlendirmeleri
Londra Imperial College Çevre Politikaları Merkezi İklim Bilimi Profesörü Friederike Otto, küresel sıcaklık artışının 1,3 dereceye ulaşmasının aşırı ve varoluşsal tehdit oluşturabilecek yangınlara yol açtığını, Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs'taki yıkıcı yangınların bir uyarı olarak görülmesi gerektiğini ifade etti. Otto, ülkeler petrol, gaz ve kömür kullanmaya devam ettikçe küresel sıcaklıkların yükseleceğini ve büyük, hızla yayılan yangınların riskinin artacağını vurguladı ve yenilenebilir enerjiye geçiş için araç ve bilginin mevcut olduğunu belirtti.
İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Araştırmacısı Bikem Ekberzade, Türkiye'de haziranda yangınların beklenmedik şekilde arttığını, yangınların başlıca nedeninin insan kaynaklı ihmaller olduğunu ancak meteorolojik koşulların yangınların hızla yayılmasına ve şiddetinin artmasına yol açtığını kaydetti. Ekberzade, bitki örtüsünün kuru ve şiddetli olması halinde kaynağı ne olursa olsun tek bir ateşle kontrolü zor yangınların ortaya çıkabileceğini; küresel ısınmanın şiddetlendiği dünyada kent ve doğal alanların iç içe geçmesiyle daha büyük, şiddetli ve ölümcül yangınların norm haline gelebileceğini söyledi.
