Avrupa Konseyi'nden uyarı: Dışsallaştırılmış göç politikaları insan hakları riskleri doğuruyor
Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Michael O'Flaherty, Avrupa ülkelerinin düzensiz göçmenleri üçüncü ülkelere gönderme veya göndermeyi müzakere etme uygulamalarının insan hakları ihlallerine kapı aralayabileceği uyarısında bulundu.
Rapor: "Dışsallaştırılmış İltica ve Göç Politikaları ve İnsan Hakları Hukuku"
O'Flaherty tarafından yayımlanan raporda, söz konusu politikaların hayata geçirilmeden önce kapsamlı değerlendirmeler yapılmasının önemi vurgulandı. Raporda, dışsallaştırma uygulamalarının hangi koşullarda hak ihlallerine sebep olabileceğine dair uyarılar yer aldı.
Komiser, dışsallaştırma politikalarını yürürlüğe koymadan önce kapsamlı insan hakları risk değerlendirmesi yapılması ve ülkeler arası anlaşmalara yeterli insan hakları güvencesi sağlanmasının ön koşul olarak görülmesi gerektiğini belirtti. Ayrıca, olası hak ihlallerinin etkin biçimde soruşturulabilmesi için şeffaflık ve hesap verebilirlik mekanizmalarının güçlendirilmesi çağrısı yapıldı.
Komiserin değerlendirmesi ve örnekler
O'Flaherty rapora ilişkin değerlendirmesinde şunları söyledi: "İltica ve göç konusunda dış işbirliğinin, insan haklarını riske atmamak için büyük bir özenle tasarlanması ve uygulanması gerekiyor. Bu alanda dışsallaştırma politikaları geliştiren hükümetler, bu politikaların potansiyel olumsuz etkilerini dikkatle değerlendirmelidir."
Raporda yer alan uyarılar, daha önce gündeme gelen uygulamalara işaret ediyor: İngiltere'nin 2022'de Ruanda'ya gönderme planı ve İtalya'nın 2023'te Arnavutluk ile düzensiz göçmenlerin geri gönderilmesine ilişkin anlaşması gibi örnekler tartışmalara konu olmuştu.
Ayrıca, Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen 11 Mart 2024'te Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu'nda göçmenlerin geri gönderilmesine ilişkin stratejiyi sunarken, 2023'te İtalya ile Arnavutluk arasında yapılan anlaşmayı örnek göstermiş ve üçüncü ülke tesisleri gibi yenilikçi fikirlerin uygulanabileceğine işaret etmişti.
Von der Leyen'in bu tür önerileri, bazı AB liderleri ve uluslararası insan hakları kuruluşları tarafından "iltica hakkı ve ilgili güvencelerin ihlali, keyfi gözaltı ve kişisel özgürlüklerin kısıtlanması" gibi riskler taşıdığı gerekçesiyle eleştirilmiş; buna rağmen planlar geniş çapta dikkat çekmişti.
Komiser O'Flaherty'nin raporu, üye ülkelere dışsallaştırma politikalarını uygulamadan önce insan hakları boyutunu önceliklendirme çağrısı yapıyor ve bu alanda somut güvence mekanizmalarının oluşturulması gerektiğini vurguluyor.
