Europol'ün 'Puşkin Operasyonu' ile Avrupa kütüphanelerinden çalınan Rus eserlerinin peşinde
Avrupa Birliği polis teşkilatı Europol, yürüttüğü 'Puşkin operasyonu' kapsamında Avrupa kütüphanelerinden çalınan 19. yüzyıla ait Rus eserlerinin izini sürüyor.
BBC araştırması ve hırsızlık dalgası
BBC tarafından yayımlanan araştırma, son yıllarda Avrupa genelinde kütüphanelere giren zanlıların, nadir Rus edebiyatı eserlerini gösterdikten sonra orijinal baskıları kopyalarla değiştirdiğini ortaya koydu. Haberde bu sürecin, "İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana görülen en büyük kitap hırsızlığı dalgası" olarak nitelendirildiği belirtildi.
Letonya'da 2022'de başlayan dalgadan sonra başlatılan 'Puşkin operasyonu' kapsamında şu ana dek Gürcistan vatandaşı 9 kişinin yakalandığı bildirildi. Europol olayla ilgili iz sürmeye devam ediyor.
Hedef ülkeler ve çalınan eserler
BBC, 2022-2023 döneminde başta Letonya'daki üniversite kütüphaneleri olmak üzere Polonya, Çekya, Finlandiya, Litvanya, Almanya, İsviçre ve Fransa gibi ülkelerde çok sayıda eserin çalındığını aktardı. Europol, çalınan eserlerin bir kısmının Rusya'daki müzayede evleri aracılığıyla satıldığını tespit etti.
Hırsızların özellikle Aleksandr Puşkin ve Nikolay Gogol başta olmak üzere Rus edebiyatına ait nadir kitapları hedef aldığı belirtildi. Europol, zanlıların kitapları "araştırma" bahanesiyle görme talebinde bulunduktan sonra orijinalleri kopyalarla değiştirdiğini vurguladı.
Tutuklamalar, davalar ve cezalar
Beka Tsirekidze adlı Gürcistan vatandaşı, Estonya'daki Tartu Üniversitesi Kütüphanesinden çaldığı eserler nedeniyle 2 yıl, başkent Tallinn'deki hırsızlığı için de 15 ay hapis cezasına çarptırıldı. Tsirekidze, BBC'ye yaptığı açıklamada çocukluğunda yaşadığı yokluğu gerekçe göstererek nadir eserler için Rusya'da "iyi müşteriler" bulduğunu savundu.
Ekim 2023'te Varşova Üniversitesi Kütüphanesi'nden 11 ayda 73 kitap çalındığı ve bu eserlerin değerinin 500 bin avro olduğu tespit edildi. Hırsızlar arasında Tsirekidze'nin oğlu Mate ve Mate'in eşi Ana Gogoladze de yer aldı. Mate ve Ana, 2025 başında 80 bin avro değerinde kitap çalmaktan 5'er yıl hapis cezasına çarptırıldı; yargılama süreçleri devam ediyor.
Litvanya'daki Vilnius Üniversitesi Kütüphanesinden 600 bin avro değerinde kitap çaldığı belirlenen Gürcistan vatandaşı Mikhail Zamtaradze ise mahkemede söz konusu eylemin "emrinin Rusya'dan geldiğini" iddia etti. Zamtaradze, orijinal baskıları Belarus'a gönderdiğini itiraf etti ve 5 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Europol'ün değerlendirmesi ve zarar
Europol'ün yaptığı açıklamada, en az 170 kitabın çalındığı, yaklaşık 2,5 milyon avro maddi zarar ve ölçülemez derecede manevi kayıp yaşandığı ifade edildi. Kurum, bazı zanlıların yargılandığını, Fransa'daki şüphelilerin ise yargılanmayı beklediğini bildirdi.
Operasyon Avrupa kütüphanelerindeki güvenlik uygulamalarının gözden geçirilmesine neden olurken, yetkililer nadir eserlerin korunması için uluslararası iş birliğinin önemine dikkat çekiyor.
