Guterres: “İnsafsız bir insan acıları çağına girdik”
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, BM 80. Genel Kurul oturumunda yaptığı açılış konuşmasında, dünyanın kritik bir eşikte olduğunu söyledi. Guterres, BM ilkelerinin kuşatma altında olduğunu belirterek barışın ve ilerlemenin temellerinin cezasızlık, eşitsizlik ve kayıtsızlık nedeniyle çökmek üzere olduğunu vurguladı.
Genel Kurul konuşmasında öne çıkanlar
BM’nin 80 yıl önce “çatışma yerine barış” ilkesiyle kurulduğunu hatırlatan Guterres, yapılacak çok iş olmasına rağmen BM’nin bu işi yürütme kabiliyetinin ellerinden alındığını ifade etti. Konuşmasında, egemen toprakların işgali, açlığın silah olarak kullanılması ve gerçeklerin susturulması gibi somut tehlikelere dikkat çekti.
Guterres, “Nasıl bir dünya seçeceğiz? Kaba güçlerin olduğu bir dünya mı, yoksa yasaların olduğu bir dünya mı? Gücün haklı olduğu bir dünya mı, yoksa herkesin haklarının olduğu bir dünya mı?” sorusunu yöneltti.
Gazze, Sudan, Ukrayna ve uluslararası hukuk
Genel Sekreter, dünya genelinde bazı ülkelerin kuralların kendileri için geçerli olmadığını düşündüğünü belirterek “İnsanlara, insandan daha aşağı muamele edildiğini görüyoruz. Bunu dile getirmeliyiz.” dedi. Guterres cezasızlığın kaosun anası olduğunu ve çağımızın en korkunç çatışmalarından bazılarını doğurduğunu kaydetti.
Guterres, Sudan ve Ukrayna’daki gelişmelere değinirken Gazze için şu uyarıyı yaptı: “Gazze'deki dehşet, üçüncü korkunç yılına yaklaşıyor. Bunlar, temel insanlığa meydan okuyan kararların bir sonucu. Ölüm ve yıkımın boyutu, genel sekreter olarak görev yaptığım yıllardaki diğer tüm çatışmaların çok ötesinde.”
Ayrıca Guterres, hiçbir şeyin Hamas’ın 7 Ekim saldırılarını veya ardından Filistin halkının topluca cezalandırılmasını meşrulaştırmayacağını belirterek hemen kalıcı ateşkes ve Orta Doğu’da sürdürülebilir barış için iki devletli çözüm çağrısında bulundu.
BM Güvenlik Konseyi ve çok taraflılık
Genel Sekreter, BM Güvenlik Konseyi’nin daha temsili, daha şeffaf ve daha etkili olması gerektiğini vurguladı. Kriz müdahalesinin ötesinde, dışlanma, eşitsizlik, yolsuzluk ve cezasızlıkla savaşılmasının önemine işaret etti ve “Silahları susturmanın en kesin yolu, adaletin sesini yükseltmektir” dedi.
Kaynaklar, finansman ve BM’nin rolü
BM’ye yapılan ödemelerdeki kesintilere dikkati çeken Guterres, bunun yardım bekleyen birçok kişi için ölüm fermanı anlamına geldiğini söyledi. Dünya kaynaklarının tercihleri hakkında eleştirel bir örnek vererek “barışı inşa etme çalışmalarımızı desteklemek için yatırılan her dolara karşılık dünya, savaş silahlarına 750 dolar harcıyor” değerlendirmesini yaptı.
Guterres, “Bu kriz anında BM, hiç bu kadar önemli olmamıştı.” diyerek BM’nin eşsiz meşruiyetine ve birleştirici gücüne olan ihtiyacı vurguladı.
Teknoloji, yapay zeka ve insan hakları
Artan iklim krizi ve teknolojinin yükselişi bağlamında Guterres, özellikle yapay zekâ konusunda acil düzenlemeler gerektiğini belirtti. Teknolojinin “efendimiz değil, hizmetkarımız” olması gerektiğini söyleyen Guterres, hiçbir şirketin kanunun üstünde olamayacağını ve hiçbir makinenin “kimin yaşayıp kimin öleceğine” karar vermemesi gerektiğini vurguladı.
Son olarak, insan haklarının barışın bir süsü olmadığını, evrensel, bölünemez ve birbirine bağımlı olduğunu söyleyen Guterres, bu hakların uygulanması için siyasi irade gerektiğini yineledi.
