Haftanın Tarihine Bakış
Mavi Marmara Saldırısı ve BM Raporu
Birleşmiş Milletler (BM) Soruşturma Komisyonu'nun, İsrail'in 30 Mayıs 2010'daki Mavi Marmara saldırısıyla ilgili hazırladığı rapor, 2 Eylül 2011 tarihinde Genel Sekreter Ban Ki-mun'a sunuldu. Raporda, İsrail ordusunun aşırı ve izah edilemeyen güç kullandığı ve yolculara kötü muamelede bulunulduğu vurgulandı.
"Rotamız Filistin, Yükümüz Özgürlük" sloganıyla Gazze'ye insani yardım götüren Gazze Özgürlük Filosu içinde yer alan Mavi Marmara gemisine, İsrail ordusunca 31 Mayıs 2010'da saldırı düzenlendi. Saldırıda birçok helikopter, hücumbot, fırkateyn ve bir denizaltının da katılımıyla Mavi Marmara ve filo gemileri İsrail donanması tarafından ele geçirildi. Olayda 10 kişi hayatını kaybetti, 56 kişi ağır yaralandı.
Rapordaki bulguların ardından Türkiye, İsrail ile diplomatik ilişkilerini ikinci katip düzeyine indirdi ve iki ülke arasındaki askeri anlaşmaları askıya aldı.
Sığınmacı Dramı: Aylan Kurdi Fotoğrafı
2 Eylül 2015'te Muğla'nın Bodrum ilçesinden Yunanistan'ın İstanköy Adası'na kaçakları taşıyan şişme botun Akyarlar Mahallesi ve Aspat açıklarında batması sonucu 8'i çocuk, toplam 12 kişi hayatını kaybetti. DHA muhabiri Nilüfer Demir'in çektiği, sahile vuran ve boğularak ölen 2 yaşındaki Aylan Kurdi'nin fotoğrafı, Türkiye ve dünya kamuoyunu sarstı ve sığınmacı krizine bakışı derinden etkiledi.
Hayatını kaybedenler arasında, Aylan'ın 3 yaşındaki ağabeyi Galip Kurdi ve annesi Zahidin Kurdi de yer aldı. Facianın kurtulanı baba Abdullah Kurdi, "Bütün dünyanın bizi görmesini istiyorum. Bütün dünyanın gözlerinin bizim üzerimizde olmasını istiyorum." diyerek yaşananlara dikkat çekti. Abdullah Kurdi, ailesinin cenazelerini Suriye'nin Aynularap (Kobani) kentinde defnetti.
Soruşturma kapsamında adliyeye sevk edilen 3 şüpheli, "göçmen kaçakçılığı yapmak" ve "bilinçli taksirle ölüme sebebiyet vermek" suçlarından tutuklandı. Aylan Kurdi'nin sahile vuran cansız bedeni, uluslararası kamuoyunda Suriyeli göçmenlerin dramının simgesi haline geldi ve birçok ülke lideri göç sorununa yönelik adım çağrısı yaptı.
Belli Başlı Öteki Olaylar (1-7 Eylül)
1 Eylül — 1481: Galatasaray Lisesi kuruldu; 1715: XIV. Louis öldü; 1920: Lübnan devleti kuruldu; 1922: "Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz'dir. İleri!" emri verildi; 1923: Tokyo ve Yokohama depremlerinde 300 bin kişi öldü; 1924: Musiki Muallim Mektebi açıldı; 1925: Birinci Tıp Kongresi toplandı; 1925: Mustafa Kemal Paşa'ya Kastamonu dönüşünde halkın şapka ile karşılaması; 1929: Arapça ve Farsça dersleri kaldırıldı; 1933: Denizyolları İşletmeleri devlet tekeline alındı; 1939: II. Dünya Savaşı başladı; 1947: Amerikan Yardım Antlaşması imzalandı; 1949: İstanbul Radyosu deneme yayınına başladı; 1951: Prof. Dr. Mazhar Osman Usman vefat etti; 1967: Kıbrıslı mücahitler protesto etti; 1969: Muammer Kaddafi darbeyle iktidara geldi; 1974: Muratağa ve Sandallar katliamı ortaya çıktı; 1976: Erdal Acet Manş Denizi'ni yüzerek geçti; 1982: Din dersi ilk ve ortaöğretimde zorunlu hale getirildi; 1985: Kuşadası yangınında bir orman bekçisi ile 14 er şehit oldu; 1998: Osman F. Seden vefat etti; 2003: Denizli Valisi Recep Yazıcıoğlu kaza geçirdi; 2007: İngiliz ordusunun deneyleri ortaya çıktı; 2013: Anadolu Ajansı Kürtçe yayın başladı; 2016: HSYK 543 hakim ve savcıyı ihraç etti; 2019: Mersin'de Artistik Cimnastik Dünya Kupası'nda milli takım önemli başarılar elde etti; 2023: Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Alper Gezeravcı'ya rütbe taktı; 2024: Ahu Tuğba Miami'de vefat etti.
2 Eylül — 1633: Cibali yangınında 20 binden fazla bina kül oldu; 1651: Mahpeyker Kösem Sultan öldürüldü; 1898: Makineli tüfek ilk kez savaşta kullanıldı; 1900: Almanya-ABD telgraf bağlantısı başladı; 1922: General Trikopis esir edildi; 1925: Tekke ve zaviyelerin kapatılması ile şapka kararı; 1929: Feriha Tevfik Türkiye güzeli seçildi; 1930: Mustafa Kemal Paşa'dan dil vurgusu; 1938: Hatay devleti ilan edildi; 1945: Japonya teslim anlaşması imzalandı; 1954: Ho Chi Minh Kuzey Vietnam başkanı seçildi; 1968: İran depreminde 11 bin kişi öldü; 1968: Sabiha Sertel vefat etti; 1974: TÜBİTAK Bilim Ödülleri verildi; 1985: Kaş Limanı'nda 3 bin 400 yıl önce batmış gemi enkazı bulundu; 1994: Naim Süleymanoğlu'na ödül verildi; 2001: Christian Barnard vefat etti; 2011: BM Soruşturma Komisyonu Mavi Marmara raporunu sundu; 2015: Aylan Kurdi fotoğrafı yayıldı; 2016: Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov vefat etti; 2016: Rusya-Türkiye charter uçuşları yeniden başladı; 2016: Dr. İhsan Sıtkı Yener vefat etti; 2022: Mustafa Levent Göktaş Bulgaristan'da yakalandı.
3 Eylül — 1683: Viyana Kuşatması başarısız oldu; 1783: İngiltere ABD'nin bağımsızlığını tanıdı; 1869: İstanbul'da atlı tramvay çalıştırıldı; 1883: İvan Turgenyev vefat etti; 1895: İlk profesyonel futbol maçı yapıldı; 1908: "Kalem" dergisi yayımlandı; 1912: Dünyanın ilk konserve fabrikası açıldı; 1933: Kayseri-Ulukışla hattı tamamlandı; 1939: Ankara Radyo gazetesi ilk sayısını çıkardı; 1939: İngiltere ve Fransa Almanya'ya savaş ilan etti; 1952: Ağrı Dağı'na Türk bayrağı dikildi; 1983: Nail Çakırhan Ağa Han Ödülü aldı; 1988: Ferit Melen vefat etti; 1999: Tarık Gürcan vefat etti; 2006: Bayram Ali Öztürk cinayeti; 2008: Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'un Ermenistan daveti; 2013: 28 Şubat davaları başladı; 2019: Diyarbakır'da evlat nöbetleri; 2023: Cristiano Ronaldo 850 gole ulaştı; 2023: A Milli Kadın Voleybol Takımı Avrupa Şampiyonu oldu; 2024: Mehmet Güleryüz vefat etti.
4 Eylül — 1063: Tuğrul Bey vefat etti; 1682: Edmund Halley kuyruklu yıldızı gördü; 1886: Geronimo teslim oldu; 1919: Sivas Kongresi açıldı; 1932: Dünya Barış Konferansı toplandı; 1935: İstanbul telefon şirketi hükümet adına işletilmeye başlandı; 1936: İngiltere Kralı 8. Edward, Atatürk'ü ziyaret etti; 1970: Salvador Allende başkan seçildi; 1970: Erdal İnönü ODTÜ Rektörü oldu; 1990: Turan Dursun silahlı saldırıda öldürüldü; 1996: Oral Çelik iade edildi; 2013: Yaşar Kemal'e nişan verildi; 2024: Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'nin Türkiye ziyareti; 2024: Boston Güzel Sanatlar Müzesi'nden iade edilen 2 bin 500 yıllık altın kolye.
5 Eylül — 1669: Girit Osmanlı'ya bağlandı; 1938: Atatürk vasiyetini yazdırdı; 1939: İstanbul müzeleri kapatıldı; 1945: Milli Kalkınma Partisi kuruldu; 1950: Üniversite giriş sınavı uygulaması başladı; 1955: Yeni Adliye Sarayı açıldı; 1960: Muhammed Ali Roma Olimpiyatları'nda şampiyon oldu; 1963: Talat Aydemir idam hükmü; 1972: Münih saldırısı; 1973: Devlet film arşivinde yangın; 1973: St. Gotthard tüneli açıldı; 1990: TBMM yurt dışına asker gönderme yetkisini kabul etti; 1991: Nelson Mandela başkan oldu; 2012: Afyonkarahisar mühimmat deposu patlaması; 2016: Kabil saldırıları; 2019: Sudan'da yeni hükümet kuruldu.
6 Eylül — 1422: II. Murat İstanbul kuşatmasını sona erdirdi; 1566: Kanuni Sultan Süleyman Zigetvar'da vefat etti; 1938: Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu kuruldu; 1960: Türk güreş takımı Roma'da başarı elde etti; 1962: Iğdır depreminde büyük hasar; 1966: Yıldız Savaşları NBC'de gösterilmeye başlandı; 1975: Lice depremi; 1977: Yumurtalık'tan ilk petrol sevkiyatı; 1980: Sovyetler Birliği, Güney Kore uçağını düşürdü; 1986: Neve Şalom Sinagogu saldırısı; 1987: 1982 Anayasası referandum sonucu; 1991: Fahrünnisa Zeyd vefat etti; 1998: Akira Kurosawa vefat etti; 2004: MV Ulla toksik atıklarla battı; 2005: Erdemli'de Roma tapınağı bulundu; 2007: Luciano Pavarotti vefat etti; 2008: Gül-Sarkisyan görüşmesi; 2010: U2 İstanbul konseri; 2011: Yeşilgöz Göleti'nde Türkiye'nin en derin 5. mağarası keşfi; 2011: Gaışhıkaan Sıhıkaan vatandaşlığa kavuştu; 2013: İpek Soylu ABD Açık'ta çifte başarı; 2017: Prof. Dr. Şerif Mardin vefat etti; 2024: Ayşenur Ezgi Eygi hayatını kaybetti.
7 Eylül — 1533: I. Elizabeth doğdu; 1822: Brezilya bağımsız oldu; 1909: Elia Kazan doğdu; 1923: "Müşterek" gazetesinin yayımlanması; 1936: Radyo şirketleri devletleştirildi; 1936: Harp Okulu Ankara'ya taşındı; 1938: Hatay Devleti Anayasası kabul edildi; 1946: Türkiye'de büyük devalüasyon; 1956: Birleşmiş Milletler ek sözleşmesi kabul edildi; 1977: Tüp gaz kuyrukları; 1982: Esenboğa katliamı sanığına ölüm cezası; 1986: Pinochet suikasta uğradı; 2005: Efkan Efekan vefat etti; 2016: Jeff Williams Dünya dönüşünde; 2017: Türkan Akyol vefat etti; 2020: Kaşıkçı davasında hapis cezaları; 2021: Perseverance Mars'tan ilk kaya örneğini aldı; 2023: Thodex davaları ceza kararları.
Bu haftanın öne çıkan başlıkları, uluslararası ilişkiler, göç krizi ve tarihsel dönüm noktalarına dair önemli hatırlatmalar içeriyor. Öne çıkan isimler, tarihler ve rakamlar haberin kaynaklarında belirtildiği şekilde korunmuştur.
