İran, UAEA ile İşbirliğini Askıya Alacağını Açıkladı
İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi, Avrupa ülkelerinin Tahran'a Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını geri getirme çabalarına karşılık Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile işbirliğinin askıya alınacağını duyurdu.
Konseyin açıklamasına göre, Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın başkanlığında toplanan Konsey, bölgedeki durumu ve İsrail'in bölgedeki saldırganlığı konusunu ele aldı.
Toplantıda, 2015'teki nükleer anlaşmanın taraflarından İngiltere, Fransa ve Almanya'nın Tahran'a BM yaptırımlarını geri getirme girişimleri de değerlendirildi. Konsey, İran'ın mevcut koşullarda bölgeye barış ve istikrar sağlamak amacıyla mümkün olduğunca işbirliği yapma politikası izleyeceğini vurguladı.
Açıklamada, İran'ın İsrail ve ABD'nin saldırıları sonrasında askıya aldığı denetimlerin yeniden başlamasını sağlayacak şekilde UAEA ile 9 Eylül'de varılan anlaşmaya işaret edilerek, Dışişleri Bakanlığı'nın Ajans ile işbirliği yapmasına ve sorunu çözmeye yönelik planlar sunmasına rağmen Avrupa ülkelerinin eylemlerinin Ajans ile işbirliğini fiilen askıya alacağı belirtildi.
Snapback Mekanizması ve Uluslararası Tepkiler
İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD'nin tek taraflı çekilmesinin ardından uygulanmayan nükleer anlaşmada yer alan ve İran'a yaptırımları yeniden getirme imkânı sağlayan 'snapback' mekanizmasını işletme kararı almıştı. Bu karar 28 Ağustos'ta alınmıştı.
Abbas Erakçi, Avrupalı tarafların anlaşmanın temellerini ihlal ettikleri ve anlaşmadaki katılımcı rollerini kaybettikleri gerekçesiyle mekanizmayı harekete geçirme hukuki dayanağına sahip olmadıklarını ifade etmişti.
Rusya ve Çin ise Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine (BMGK) İran ile ortak gönderdikleri mektupta, Avrupalı ülkelerin 'snapback' mekanizmasını işletme kararının 'hukuken geçersiz' ve 'mantıksız' olduğunu savunmuşlardı.
UAEA ile 9 Eylül'de sağlanan anlaşma, denetimlerin yeniden başlamasını amaçlıyordu; ancak Avrupa ülkeleri bu adımı yeterli görmedi.
2231 sayılı BMGK kararı kapsamındaki 'snapback' prosedürüne göre, BMGK'ye sunulan ve İran'a yönelik yaptırımların geri getirilmemesini öngören tasarı, dün yapılan oylamayla reddedildi.
Snapback süreci, son dakika bir anlaşma olmaz ya da son tarih uzatılmazsa 28 Eylül gece yarısı sona erecek ve İran'a BM yaptırımları otomatik olarak yeniden yürürlüğe girecek.
