Kocaeli’de bin 500 parçalık fotoğraf makinesi koleksiyonu
Kocaeli’de yaşayan koleksiyoner Yunus Hakkı Şenkul, 15 yıl önce başlayan merakını mesleğe dönüştürerek 25 ülkeyi dolaştı ve bin 500'ü aşan fotoğraf makinesi ile ekipman topladı. Şenkul’un İzmit’teki hobi dükkanında, casus kameralar, savaş dönemi cihazları ve nadide mekanik örnekler sergileniyor.
Koleksiyonun doğuşu
Sakarya’da yaşayan ve Kocaeli’nin İzmit ilçesinde hobi dükkanı bulunan 48 yaşındaki Yunus Hakkı Şenkul’un tutkusu, 2010 yılında bozulan bir fotoğraf makinesini tamir ettirmek üzere gittiği dükkandaki eski cihazlardan etkilenmesiyle başladı. İş gereği yaptığı yurt dışı seyahatlerini fırsat bilerek topladığı makinelerle 15 yılda geniş bir koleksiyona ulaştı.
Topladığı makinelerin bir kısmını müzelere bağışlayan, bir kısmını elden çıkaran Şenkul, elinde kalan 500’ün üzerindeki nadide parçayı ve 3 bin civarındaki ekipmanı dükkanında sergiliyor.
İkinci Dünya Savaşı’ndan casus kameralara
Şenkul’un koleksiyonunda, İkinci Dünya Savaşı dönemine ait askeri cihazlar dikkat çekiyor. Bu cihazlar arasında Japonya yapımı nadir örnekler ve ajanlar tarafından kullanılan çakmak/saat görünümlü kameralar yer alıyor. Şenkul, bu nadide parçalardan birinin hikâyesini şu sözlerle anlattı:
"Benim için şu an dükkanımda bulunan en değerli ve özel kameralardan biri, Konica’ın 1933’lü yıllarda üretmiş olduğu, Japonya’nın savaş dönemine ait filmli bir fotoğraf makinesi. Bu makine, savaş uçaklarında pilotların eğitiminde kullanılan bir cihaz. Savaşlarda kullanılan otomatik silaha benzer bir yapısı var, tetiğe bastığınızda kurşun yerine film çeken bir fotoğraf makinesi gibi çalışıyor. Bu kameranın bir diğer özelliği ise savaş döneminde Japonya’da hem havadan bilgi toplamak hem de karada askerlerin eğitiminde kullanılması. Karadaki asker, hedefini alıp tetiğe bastığında yukarıdaki uçakların kaç tanesini doğru şekilde nişanladığını test edebiliyorlardı. Aynı zamanda bir kilometre mesafeden çekim yapabilme kapasitesine sahipti."
Minyatür makineler: Casusluğun küçük yüzü
Koleksiyonda Soğuk Savaş dönemini ve casusluk filmlerini anımsatan minyatür makineler de öne çıkıyor. Şenkul, bu cihazların görünüş itibarıyla günlük eşya taklidi yaptığını ve esas amacının istihbarat olduğunu vurguladı:
"Bu tür makineler geçmişte yalnızca ajanlar tarafından değil, aynı zamanda pratik amaçlarla da kullanılmıştır. Büyük makineler taşımak istemeyen kişiler, gezi sırasında bu küçük cihazları tercih ederdi. Ancak bu modelin asıl çıkış amacı, ajan fotoğraf makinesi olarak kullanılmasıdır"
Nadir örnekler: Hanken ve çakmak kameralar
Şenkul, koleksiyonundaki başka bir nadir cihaz için ise şu bilgiyi paylaştı:
"En dikkat çekici özelliklerinden biri, yalnızca Japonya’da polis teşkilatı için üretilmiş olmasıdır. Yani bireysel ya da ticari kullanıma sunulmamış, satışı yapılmamış, sadece resmi görevlerde kullanılmak üzere tasarlanmış özel bir modeldir. Bu nedenle oldukça nadir bulunan bir fotoğraf makinesidir. ’Hanken’ olarak adlandırılan bu model, Japonya’da bile zor bulunan parçalardan biridir. Şu an koleksiyonumda bu cihazdan 2 adet mevcut"
İlk bakışta klasik bir çakmağı andıran bir cihaz hakkında Şenkul, şu açıklamayı yaptı:
"Gerçek bir çakmak olarak da çalışır. İlk bakışta klasik bir çaklağını andırır ancak en önemli özelliği, küçük delik kısmında bir merceğin bulunmasıdır. Bu cihaz da bir ajan fotoğraf makinesidir. Kullanıcı, sanki normal bir çakmak tutuyormuş gibi davranır ve düğmeye aşağı doğru bastığında fotoğraf çekimi gerçekleşir"
Saat görünümlü ve altın kaplama örnekler
Alman yapımı kol saati görünümlü makineler ise dışarıdan bakıldığında sıradan bir saat gibi görünse de deklanşöre basıldığında gizli çekim yapabiliyor; geçmişte gizli görevlerde sıkça tercih edilmişler.
Şenkul, koleksiyonundaki arşiv ve özel parça sayısıyla ilgili şunları söyledi:
"Şu an koleksiyonumda 500’ün üzerinde fotoğraf makinesi, onlara ait ekipmanlar ve birçok yardımcı aksesuar bulunuyor. Parça bazında baktığımızda toplamda yaklaşık 3 bin civarında ekipmana sahibim. Ayrıca koleksiyon değeri taşıyan 10 binin üzerinde fotoğraf arşivim mevcut. Koleksiyonumdaki en değerli parçalardan biri ise bugün buraya getirmediğim, özel bir Alman yapımı fotoğraf makinesi"
Bu özel Alman yapımı makineyle ilgili olarak Şenkul şu detayları paylaştı:
"Makine, 24 ayar altın kaplamadır. Bu makinenin en önemli özelliği, tamamıyla elle yapılmış olmasıdır. Seri üretim denemelerine geçilmeden önce, deneme amaçlı olarak el işçiliğiyle üretilmiş bir modeldir. Deneme üretimleri de dahil olmak üzere, kayıtlarda toplamda 167 adet üretildiği görülmektedir. Ancak bunların yalnızca 108 adedi deneme amacıyla piyasaya sunulmuştur. Bu 108 adet dışında piyasaya paylaşılmış başka bir makine bulunmamaktadır. Geri kalan makineler, üretim sırasındaki denemelerde hurdaya ayrılmış ya da kaybolmuştur"
Koleksiyonculuk ve tavsiyeler
Şenkul, koleksiyonculuk serüveninde desteğini özellikle Baki Tamer Selçuk’tan aldığını, ayrıca Malatya’daki Fotoğraf Makinesi Müzesi’nin kurulmasına katkı sağladığını belirtti. Kendi koleksiyonunu anlatırken şunları söyledi:
"Özel bir şirkette çalıştığım dönemde yaptığım yurt dışı seyahatlerinde, merakımın peşinden giderek birçok makineyi koleksiyonuma ekledim. Ne yazık ki günümüzde yeni neslin ilgisi bu alana pek yönelmiyor. Ancak ben özellikle yaşlı insanlardan, hatırası ve hikayesi olan makineleri toplamaya özen gösterdim. Fotoğraf makinelerinin benim için en önemli anlamı, 1860’lı yıllara uzanan üretim tarihiyle birlikte geçmişten bugüne tüm hatıraların taşıyıcısı olmalarıdır. Bu makineler, dijital dünyanın oluşmasına öncülük etmiş hatıraları taşıyan bir başlangıç noktasıdır."
Son söz: Her kare kıymetli
Ziyaretçilere ve koleksiyon meraklılarına kapısını açık bırakan Şenkul, fotoğraf çekmenin önemine şu sözlerle vurgu yaptı:
"Unutmayın, çektiğiniz her kare, gelecekte sizi hüzünlendirecek, sevindirecek, mutlu edecek ya da belki de ağlatacak bir değerdir. Fotoğraf çekmekten asla vazgeçmeyin, hatıralarınız her zaman bir karede saklayın. Fotoğraf makinelerine veya koleksiyonculuğa ilgi duyan herkes beni ziyaret edebilir. Bu konuda merakı olanlara elimden gelen her türlü yardımı sağlamaktan memnuniyet duyarım. Hangi ürünlerin koleksiyon değeri taşıdığı, hangilerinin koleksiyona katılmasının daha zor olduğu gibi konularda da genel bilgi vermek isterim. Merak eden herkes için kapım açık."
Çakmak görünümlü kameradan silahlı deklanşöre, 25 ülkenin "görsel hafızası" bu dükkanda
