Türkiye 22 Yılda Ekonomide Dönüşüm: 390 Milyar Dolarlık İhracat Hedefi
Ticaret Bakanlığı açıklamasında, Türkiye'nin 2002'den bu yana ekonomik ve ticari alanda kaydettiği dönüşümün sonuçları ve 2025 hedefleri paylaşıldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde yürütülen politikalarla ülkenin dünya arenasında söz sahibi bir konuma geldiği vurgulandı.
Büyüme, milli gelir ve kişi başına gelir
Açıklamada cari fiyatlarla Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'nın 2002'de 238 milyar dolar iken 2023'te 1 trilyon 130 milyar dolar ile tarihte ilk kez trilyon eşiğini aştığı, 2024'te 1 trilyon 322 milyar dolar ve 2025'in ilk çeyreğinde 1 trilyon 371 milyar dolar ile tüm zamanların zirvesine ulaştığı belirtildi. Yıl sonunda 1,4 trilyon dolar milli gelir hedefleniyor. Türkiye son 22 yılda yıllık yüzde 5,3 reel büyüme kaydetti; IMF, temmuz ayında yayımladığı raporda 2025 yılı büyüme tahminini yüzde 3'e yükseltti. Ayrıca açıklamada, 19 çeyrektir kesintisiz büyüme başarısının sürdüğü ve kişi başına milli gelirin 2002'de 3 bin 608 dolar iken 2025'in ilk çeyreğinin sonunda 15 bin 971 dolar'a yükseldiği bildirildi.
Esnaf desteği, denetimler ve sektörlerde düzenleme
Bakanlık, esnaf, sanatkar ve kooperatiflere sağlanan desteklerin tarihi rakamlara ulaştığını belirtti. Hazine sübvansiyonlu kredi imkanlarında limitlerin artırıldığı, vadelerin uzatılarak ödeme kolaylığı sağlandığı, Kooperatiflerin Desteklenmesi Programı kapsamında destek limitlerinin yükseltildiği kaydedildi. Otomotiv ve emlak sektörlerinde sahte ilanlar ve kayıt dışı faaliyetlerin önüne geçildiği; fahiş fiyat, stokçulukla mücadele ve güvensiz ürünlere yönelik denetimlerin devam ettiği aktarıldı.
İhracat performansı ve 390 milyar dolarlık hedef
Açıklamada, mal ihracatından alınan payın 2002'de yüzde 0,55 iken 2024'te yüzde 1,07'ye, hizmetler ihracatından alınan payın 2002'de yüzde 0,84'ten 2024'te yüzde 1,32'ye yükseldiği bildirildi; 2002–2024 döneminde toplam ihracat 7 katına çıktı. Mayıs 2023'te 55,1 milyar dolar olan yıllıklandırılmış cari açık, mal ve hizmet ihracatındaki artışlar ile ithalattaki gerileme sayesinde 2024 sonunda 10 milyar dolara düştü. 2024'te 377 milyar dolar ile Cumhuriyet tarihinin en yüksek mal ve hizmet ihracatı gerçekleşti ve Bakanlık, 2025'in sonunda 390 milyar dolarlık hedefe ulaşılacağını açıkladı.
Ocak–temmuz döneminde ihracat 156,4 milyar dolar seviyesine ulaştı; en fazla ihracat yapılan ülkeler Almanya, İngiltere, ABD, İtalya ve Irak oldu. AB'ye ihracat yüzde 8,5 artarak 67,8 milyar dolar'a; yıllık bazda AB'ye ihracat 113,8 milyar dolar ile rekor kırdı. Hizmet ihracatı 2002'de 14 milyar dolar iken 2024'te 115,2 milyar dolar ile tarihi rekorunu kırdı; 2024'te 62 milyar dolar ile hizmetler sektöründe ticaret fazlası sağlanarak Türkiye, dünyada en fazla hizmet fazlası veren 5'inci ülke konumuna geldi. Ocak–Mayıs 2025 döneminde 40,1 milyar dolar hizmet ihracatı yapılırken 121 milyar dolar hedefine emin adımlarla ilerleniyor.
Ticaret diplomasisi ve serbest ticaret anlaşmaları
Bakanlık, Cumhurbaşkanı Erdoğan liderliğinde yürütülen çok taraflı görüşmelerle ticaret diplomasisinde güçlü bir ivme yakalandığını; bu çerçevede 115 üst düzey temas ve 37 uluslararası toplantıya katılım sağlandığını bildirdi. Şu ana kadar 24 ülke ile serbest ticaret anlaşması (STA), 6 ülke ile tercihli ticaret anlaşması (TTA) yürürlüğe girdi; 3 STA'nın müzakere süreci tamamlandı, 3 STA ile müzakerelere devam ediliyor.
İhracat destekleri ve stratejiler
Geçen yıl mal ve hizmetler ihracatına 25 milyar lira destek harcaması yapıldığı; 2025 için ayrılan destek bütçesinin 33 milyar lira olduğu ve yılın 7 ayında 9,4 milyar lira ödeme yapıldığı bildirildi. Türk Eximbank 2024'te 48,7 milyar dolar ile tarihindeki en yüksek destek tutarına ulaşırken, 2025 hedefi 52 milyar dolar olarak belirlendi. Türk Ticaret Bankasının 2025'te ihracata 75 milyar lira finansman sağlaması, İGE AŞ'nin yıl sonuna kadar 160 milyar lira kefalet hacmine ulaşması hedefleniyor. İhracat reeskont kredilerinde günlük limit 4 milyar liraya çıkarıldı, faiz maliyetleri yüzde 27,09'a indirildi ve ihracat bedeli satış zorunluluğu yüzde 35 olarak belirlendi.
Stratejiler kapsamında Uzak Ülkeler Stratejisi ile 2028'e kadar uzak ülkelere ihracatın 50 milyar dolar'a çıkarılması, İİT Ülkeleri ile İhracatı Geliştirme Stratejisi ile bu ülkelerin toplam ihracattaki payının yüzde 30'a ulaşması hedefleniyor. Yeşil dönüşüm destekleri kapsamında Yeşil Mutabakata Uyum Desteği ile ihracatçılara 5 yıl boyunca 13 milyon 645 bin liraya kadar destek sağlanıyor.
Doğrudan yabancı yatırımlar ve gümrük diplomasisi
2002–2025 döneminde doğrudan yabancı yatırımlar 13,5 milyar dolardan 279,5 milyar dolara yükseldi; 2003'te 5 bin 600 olan yabancı sermayeli şirket sayısı 2024'te 86 binin üzerine çıktı. Uluslararası doğrudan yatırımlarla 70 milyar dolar yıllık ihracat ve 1,2 milyon kişilik istihdam sağlanıyor.
Gümrük Muhafaza ekipleri tüm sınır kapılarında kaçakçılık ve yasa dışı ticaretle mücadeleyi sürdürürken, 7 Ağustos itibarıyla 4 bin 362 olayda geçen yıla göre yüzde 61'lik artış kaydedilerek 42 milyar 312 milyon lira değerinde kaçak eşya yakalandığı bildirildi. Tek Pencere Sistemi, kağıtsız gümrük, Konteyner ve Liman Takip Sistemi gibi uygulamalarla işlemler hızlandırıldı ve 72 ülke ile imzalanan anlaşmalarla güçlü bir gümrük diplomasisi ağı oluşturuldu.
Bakanlık, mevcut pazarları derinleştirmeye ve yeni pazarlara erişim sağlayarak ihracatı çeşitlendirmeye yönelik çalışmalarını kararlılıkla sürdüreceklerini vurguladı.
