Dr. Mehmet Yavuz: Bahis Soruşturması Topluma Geri Dönüşü Olmayan İz Bıraktı
Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz, bahis soruşturmasında isimlerin erken açıklanmasının toplumda yarattığı tahribatı ve hakem ile oyuncuların maruz kaldığı nöropsikolojik etkileri İhlas Haber Ajansı’na değerlendirdi.
Sosyal hafıza ve 'anchoring bias'
Yavuz, toplumun sosyal hafızasının aceleyle doldurulduğunu belirterek şunları söyledi: 'TFF’nin yargı süreci tamamlanmadan sporcuları ve hakemleri kamuoyuna açıklaması, sosyal hafızada geri dönüşü olmayan bir iz bırakmıştır. Çünkü insan zihni ilk duyduğu bilgiyi ’gerçek’ kabul etme eğilimindedir.' Bu bilişsel olguya 'anchoring bias' denildiğini vurgulayan Yavuz, hukuken aklanmanın toplumsal hafızada aynı etkiyi yaratmadığını ifade etti.
Bahis davranışlarının sınıflandırılması
Dr. Yavuz, bahis davranışlarını nöropsikolojik açıdan kategorize etti: 'Dürtüsel merakla bahis; düşük risk', 'Stres boşaltma amaçlı bahis; orta risk', 'Bağımlılık eğilimiyle yapılan bahis; klinik risk' ve 'Manipülasyon amaçlı branş içi bahis; en yüksek (toksik) risk'.
Yavuz, bu farklılıkların göz ardı edilmesinin adaletin sağlanmasını zedelediğini belirtti: 'Kendi branşına bahis yapıp müsabakayı manipüle eden biriyle, başka bir spor dalına 50 TL’lik kupon yapan genç bir oyuncu aynı kefeye konamaz. Adaletin terazisi bir santim şaşarsa, toplumun güveni yıllarca yerine gelmez.'
Soruşturmanın asıl odağı: kulisler
Uzman, soruşturmanın odak noktasının genç oyuncular değil, sistemin sürdürücüsü olan aktörler olması gerektiğini söyledi: 'Bahis sisteminin sürdürülebilir olmasını sağlayanlar; kulüp yöneticileri, menajer ağları, teknik ekipler, medyayı yönlendiren aktörler, bahis firmalarıyla organik ilişkisi olan çevreler.'
'Alt lig oyuncusu manipülasyon zincirinin en zayıf halkasıdır; ama sistemin kirini üreten yer, futbolun mutfağıdır.' Yavuz, aksi halde soruşturmanın 'görsel adalet' olarak kalacağını ve gerçek aktörlerin perde arkasında kalacağını vurguladı.
Etiketlenen sporcuların psikolojik bedeli
Dr. Yavuz, aklandıktan sonra bile etiketlenmiş sporcuların nöropsikolojik açıdan ağır bedeller ödeyeceğini söyledi: 'Stigma; beynin sosyal tehdit merkezini (amigdala) sürekli tetikler. Kronik stres; kortizol dengesini bozar, performansı düşürür. Öz güven çökmesi; prefrontal korteksin problem çözme kapasitesini azaltır. Sosyal kaygı; sporcuyu sahadan uzaklaştırabilir. İtibar kaybı; davranışsal geri çekilme başlatır.'
Yavuz, hukuken aklansalar bile birçok sporcunun psikolojik olarak yıpranmış döneceğini ve bunun sporun geleceği için travmatik sonuçlar doğuracağını söyledi.
Hakemler: Sistemsel baskının sessiz mağdurları
Hakemlik mesleğinin nöropsikolojik açıdan risk taşıdığını belirten Yavuz, baskı ve medya manipülasyonunun etkilerini şöyle özetledi: 'Bir hakem maç içinde 40-50 bin kişinin baskısına, anlık karar stresine, sosyal medya linç kültürüne, kulüplerin örtük baskısına ve medya manipülasyonuna aynı anda maruz kalır.'
'Hakemlerin büyük bir bölümü ’sistemsel baskının’ mağdurudur.' diyen Yavuz, hakemlerin düşük maaş, yüksek stres ve yalnızlığın etkisiyle 'kolay para' arayışına girebileceğine işaret etti.
Yavuz, hakem cezasının oyuncuya göre daha yıkıcı olduğunu hatırlattı: 'Bir futbolcu ceza aldığında en fazla 8-10 ay sahalardan uzak kalır. Halbuki bir hakem ceza alırsa meslek hayatı tamamen biter.' Bu nedenle hakemlerin en titiz şekilde incelenmesi gerektiğini söyledi ve 'Hakem eşittir suçlu yaklaşımı asla kabul edilemez. Gerçek çözüm, hakemi yargılamadan önce sistemi sorgulamaktır.' dedi.
Ayrıca hakemin tek başına maç manipülasyonu yapmasının nadir olduğunu; VAR ekibi, oyuncular, kulüp içi aktörler, menajer bağlantıları ve bahis brokerlerinin bir arada çalışmasının gerektiğini vurguladı. 'Hakemi yakalamak kolaydır ama ağı bulmak zordur. En kolay yakalanabilen parça cezalandırılırsa bu adalet olmaz.'
Sonuç: Gücü mercek altına almak
Dr. Mehmet Yavuz, bahis sorunuyla mücadelede odak noktasının gücü elinde tutan aktörlerin ve bahis parasının girdiği hesapların incelenmesi gerektiğini belirtti: 'Gerçek adalet, sadece görünürde suçlu olanı değil, gücü olanı da mercek altına almaktır.'
NÖROLOJİ UZMANI DR. MEHMET YAVUZ
