Türk basketbolunun ilkleri, rekorları ve unutulmazları
Basketbol Süper Ligi 60. sezonuna girerken, geride kalan 59 sezonda kaydedilen ilkler, rekorlar ve unutulmaz anılar sporseverlerin hafızasında yer ediyor. Aşağıda, tarihe geçen başlıkları ve isimleri bir araya getirdik.
Ergin Ataman: Çok yönlü başarıların mimarı
Ergin Ataman, A Milli Takım ve Yunanistan ekibi Panathinaikos'u da çalıştırmış, Türk basketbolunda birçok ilke imza atmış bir isimdir.
3 farklı takımla lig şampiyonluğu yaşayan ilk ve tek başantrenör olan Ataman, Efes Pilsen (Anadolu Efes), Beşiktaş Milangaz ve Galatasaray Medical Park ile bu başarıyı elde etti.
Avrupa'da profesyonel liglerde takım çalıştıran ilk Türk başantrenör ünvanına sahip olan Ataman, Beşiktaş ve Galatasaray ile şampiyonluk yaşayarak 'Üç büyükler'den ikisiyle şampiyonluk kazanan ilk çalıştırıcı oldu.
Anadolu Efes ile 2020-2021 ve 2021-2022 sezonlarında Basketbol Avrupa Ligi'nde şampiyonluklar yaşayan Ataman, bu organizasyonda kupayı kaldıran ilk ve tek Türk başantrenör olarak tarihe geçti.
2001-2002 sezonunda Montepaschi Siena'yı çalıştırıp Avrupa Raimundo Saporta Kupası'nı kazandıran Ataman, bu kupayı kaldıran ilk ve tek Türk başantrenördür. Ayrıca Panathinaikos ile hem Avrupa Ligi'nde hem de Yunanistan lig ve kupasında şampiyonluk yaşadı; bir Avrupa takımıyla Avrupa Ligi kupasını kaldıran ve Yunanistan Ligi'nde şampiyonluk kazanan ilk Türk başantrenör oldu.
Erman Kunter: Bir maçta 153 sayılık rekor
Erman Kunter, Fenerbahçe formasıyla 1988'de Hilalspor'u 175-101 yendikleri maçta 153 sayı atarak bir maçta en fazla skor üreten oyuncu unvanını taşıyor. Kunter aynı maçta ilk yarıda kaydettiği 81 sayıyla bir devrede en fazla sayı atan oyuncu olarak da kayıtlara geçti.
2009-2010 sezonunda Cholet'yi Fransa Birinci Basketbol Ligi şampiyonu yaparak, yabancı bir takımın başında lig şampiyonluğu yaşayan ilk Türk başantrenör olma başarısını gösterdi.
Hüdai Budanur: Tek başına 110 sayı
1957'de İstanbul Ligi maçında Beşiktaş'ın 110-56'lık galibiyetinde Hüdai Budanur, takımının 110 sayısının tamamını kaydederek kırılması zor bir rekora imza attı.
Anadolu Efes: Avrupa'da öncüler
Efes Pilsen, 2011-2012 sezonunda Anadolu Efes ismini almış; ancak 1995-1996 sezonunda Radivoj Korać Kupası'nı kazanarak Avrupa'da şampiyonluk yaşayan ilk Türk takımı oldu.
Anadolu Efes, Ergin Ataman yönetiminde 2020-2021 ve 2021-2022 sezonlarında üst üste Avrupa Ligi şampiyonlukları yaşayarak Avrupa Ligi'nde üst üste iki kez şampiyon olan ilk Türk takımı oldu.
1993'te Avrupa Kulüpler Kupası'nda finale çıkarak Avrupa kupalarında finale çıkan ilk Türk temsilcisi olan lacivert-beyazlılar, Torino'da oynanan finalde Aris'e 50-48 yenilerek ikincilik elde etti.
Fenerbahçe: Avrupa Ligi tarihinde çığır açanlar
Fenerbahçe, Zeljko Obradovic yönetiminde 2016-2017 sezonunda Avrupa Ligi'ni kazanarak Avrupa'nın kulüpler düzeyindeki en büyük kupasını müzesine götüren ilk Türk takımı oldu.
Fenerbahçe Beko, 2024-2025 sezonunda Sarunas Jasikevicius yönetiminde Basketbol Avrupa Ligi'nde şampiyonluğa ulaşarak kupayı ikinci kez kazandı.
NBA ile ilişkiler ve tarihe geçen maçlar
Fenerbahçe, 5 Ekim 2012'de Ülker Spor ve Etkinlik Salonu'nda düzenlenen NBA Europe Live 2012 maçında Boston Celtics'i 97-91 yenerek bir NBA temsilcisini mağlup eden ilk Türk takımı oldu. Ayrıca 6 Ekim 2015'te Barclays Center'da Brooklyn Nets'i 101-96 yenerek ABD'de bir NBA takımını yenen ilk Türk takımı unvanını aldı.
Anadolu Efes, 11 Ekim 2006'da Denver Nuggets ve 13 Ekim 2006'da Golden State Warriors ile yaptığı hazırlık maçlarıyla bir NBA ekibiyle maç yapan ilk Türk takımı oldu.
NBA takımlarından Minnesota Timberwolves ise 6 Ekim 2007'de Anadolu Efes ile yaptıkları özel maçla Türkiye'de maç oynayan ilk NBA takımı olarak kayıtlara geçti.
Anadolu Efes ile Minnesota Timberwolves arasındaki karşılaşmada görev yapan Türk hakem Recep Ankaralı, bir NBA takımının maçında görev yapan ilk Türk hakem oldu.
NBA'de oynayan ve başarı yakalayan Türk oyuncular
Mirsad Türkcan, NBA'de oynayan ilk Türk basketbolcu olarak tarihe geçti; 1998 yılında Houston Rockets'a transfer oldu. Ayrıca 2001-2002 sezonunda CSKA Moskova ile Avrupa Ligi normal sezonu MVP'si seçilen ilk Türk oyuncu oldu. 3 Ocak 2008'de Fenerbahçe Ülker formasıyla Lottomatica Roma'ya karşı alarak Avrupa Ligi'nde bin ribaunt barajını aşan ilk oyuncu oldu (toplam 1007 ribaunt).
Hidayet Türkoğlu, 2000 yılında Sacramento Kings tarafından draft edilip aralıksız 15 yıl NBA'de forma giyerek NBA'de en fazla oynayan Türk oyuncu oldu.
Mehmet Okur, Detroit Pistons ile 2003-2004 sezonunda NBA şampiyonluğu yaşayan ilk Türk oyuncu oldu. Ayrıca 18 Şubat 2007'de Thomas Mack Arena'da yapılan NBA All-Star maçında süre alarak All-Star maçına çıkan ilk Türk oyuncu olarak tarihe geçti (14 dakika 43 saniyede 4 sayı, 2 ribaunt, 1 asist).
Mehmet Okur'dan 18 yıl sonra Alperen Şengün, Chase Center'da düzenlenen All-Star maçında 4 dakika süre alarak ikinci Türk oyuncu olarak All-Star maçında yer aldı (4 sayı, 1 ribaunt).
Avrupa transferleri ve Türk oyuncuların ilkleri
Yalçın Granit, Avrupa'ya transfer olan ilk Türk basketbolcu olarak Racing Paris'te forma giydi.
İbrahim Kutluay, 2000-2001 sezonunda AEK'ya transfer olarak Yunanistan'a giden ilk Türk oyuncu oldu; 2001-2002 sezonunda Panathinaikos ile Avrupa Ligi şampiyonluğu yaşayarak bu kupayı kaldıran ilk Türk basketbolcu unvanını elde etti.
Kerem Tunçeri, 2007'de Real Madrid ile ULEB Kupası'nı kazanarak bu kupada şampiyonluk yaşayan ilk Türk basketbolcu oldu.
Diğer önemli ilkler ve rekortmenler
Uluslararası ilkler: Türkiye'nin ilk milli maçı 24 Haziran 1936'da Yunanistan'a karşı Beyoğlu Halkevi Salonu'nda oynandı (49-12). İlk resmi uluslararası maç 7 Ağustos 1936'da Berlin Olimpiyatları'nda Şili ile oynandı (30-16 yenilgi).
Kısa tarihler ve başarılar: Türkiye ilk kez 1949'da Kahire'deki Avrupa Şampiyonası'na katıldı. 1951'de Türk hakem İzzettin Somer final maçını yöneterek bir ilke imza attı. 1959'da Türkiye ilk kez Avrupa Şampiyonası'na ev sahipliği yaptı.
1961'de Galatasaray, Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası ilk turunda Olympiakos'u iki maçta da yenerek Avrupa kupalarında tur atlayan ilk Türk takımı oldu. 1980'de Eczacıbaşı Erkek Basketbol Takımı, Avrupa Kupa Galipleri Kupası'nda çeyrek finale yükselen ilk Türk ekibi oldu.
1981'de Efe Aydan Avrupa Karması'na seçilen ilk Türk oyuncu olurken, Emir Turam ABD'de Evansville Üniversitesi ile NCAA play-off'larında oynayan ilk Türk oyuncu oldu.
1956'da yapılan ilk gençler Türkiye birinciliğini Fenerbahçe kazandı. Türkiye, Balkan Şampiyonası'na ilk kez 1960'da katıldı ve 1981'de Balkan şampiyonu oldu.
Milli takım başarıları: Levent Topsakal, Türkiye-İrlanda yıldız milli maçında 78 sayı atarak milli formayla bir maçta en çok sayı atan oyuncu oldu. A Milli Takım, 2001'de düzenlenen 32. Avrupa Erkekler Basketbol Şampiyonası'nda ilk kez Avrupa ikinciliğini elde etti. 2002'de ilk kez Dünya Şampiyonası'nda mücadele eden A Milli Takım 9. oldu; 2010 Dünya Kupası'nda ise gümüş madalya kazanarak dünya ikincisi oldu.
Güncel başarı: Türkiye, 2025 Avrupa Basketbol Şampiyonası'nda ikinci oldu. A Milli Takım, turnuvada ikinci kez gümüş madalya kazandı.
Bu özet, Türk basketbolunun saha içinde ve uluslararası arenada kaydettiği ilkleri, rekorları ve unutulmaz anları bir araya getiriyor. Liglerin 60. sezonuna girilirken bu tarihi kilometre taşları yeni başarılar için referans olmaya devam ediyor.
