Ali Çandır: Eylül Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi Aylık %2,16, Yıllık %34,60
Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Eylül ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) rakamlarını değerlendirdi. Çandır, Tarım-GFE’nin Eylül ayında aylık ve yıllık bazda dikkat çeken artışlar kaydettiğini belirtti.
Genel değerlendirme
Çandır, Tarım-GFE’nin Eylül ayında aylık %2,16 ve yıllık %34,60 arttığını söyledi. Bu aylık artışın, endeksin ölçülmeye başlandığı 2015 yılından itibaren Eylül ayları ortalaması olan %1,80’in yaklaşık %20 üzerinde gerçekleştiğini vurguladı. Son beş aydır süregelen yükselişin Eylül ayında da devam ettiği belirtildi.
Ayrıca yıllık bazdaki %34,60’lık artışın son 10 yılın Eylül ayları ortalaması olan %34,21 ile paralel bir düzeyde olduğunu ifade eden Çandır, son yedi ay içinde Ağustos hariç sürekli artış görüldüğünü aktardı.
Alt kalemlerdeki hareket
Tarımda kullanılan mal ve hizmetler grubunda Eylül ayında aylık %2,29 ve yıllık %36,01 artış gerçekleşti. Alt kalemlerdeki aylık değişimler şöyle: tohum %6,76, enerji %2,24, gübre %1,32, ilaç %0,93, veteriner hizmetleri %0,89, yem %2,27 ve diğer %1,64. Yıllık değişimler ise tohum %33,33, enerji %24,06, gübre %51,78, ilaç %17,40, veteriner hizmetleri %56,97, yem %38,34 ve diğer %39,15 olarak kaydedildi. Çandır, bu rakamların Eylül ayları itibarıyla aylıkta ve yıllıkta 2022 sonrasının en yüksek düzeyleri olduğunu belirtti.
Tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında Eylül’de aylık %1,35 ve yıllık %26,60 artış yaşandığına da dikkat çekti.
ÜFE, TÜFE ve tüketici gıda enflasyonu
TÜİK verilerine göre Tarım-ÜFE Eylül ayında aylık %5,80, yıllık %46,83 arttı. Çandır, bu aylık değerin 10 yıllık Eylül ortalaması olan %1,74’ün çok üzerinde olduğunu, yıllık artışın da 10 yıllık ortalama %25,50’nin üstünde gerçekleştiğini söyledi. Genel eğilimin üretici aleyhine seyrettiğini ancak Mayıs, Haziran ve Eylül aylarında üretici lehine gerçekleşmeler görüldüğünü aktardı.
Yurtdışı üretici enflasyonu (YD-ÜFE) Eylül’de aylık %2,01, yıllık %27,71; yurtiçi üretici enflasyonu (Yİ-ÜFE) ise aylık %2,52, yıllık %26,59 artış gösterdi. Üretici düzeyindeki gıda kalemi Eylül’de aylık %6,77, yıllık %35 artmıştı; bu durum, tarıma dayalı imalat sanayinde enflasyonun tarımdan daha yüksek seyrettiğine işaret ediyor.
Tüketici enflasyonu (TÜFE) Eylül’de aylık %3,23, yıllık %33,29 artarken, son 20 yıllık Eylül ortalamalarının aylık %1,59 ve yıllık %19,17 olduğunu hatırlatan Çandır, manşet enflasyonun halen yüksek seyrettiğini vurguladı.
Tüketici tarafındaki gıda enflasyonu Eylül ayında aylık %4,62, yıllık %36,06; işlenmemiş gıda enflasyonu aylık %5,53, yıllık %37,53; yaş meyve-sebze enflasyonu ise aylık %4,33, yıllık %53,49 olarak açıklandı. Çandır, tüketici tarafındaki artışların üreticilerin maruz kaldığı yıllık enflasyonun üzerinde seyrettiğini, ancak aradaki makasın daralmaya başladığını belirtti. Ayrıca Eylül verilerinde yıllık %34,09 düzeyindeki tarımsal girdi maliyet artışına karşılık yüzde 46,83’lük tarım üretici fiyat artışı ve yüzde 33,29’luk tüketici fiyat artışı kaydedildiğini söyledi. Sonuç olarak Eylül ayında tarımsal üreticilerin aylık ve yıllık bazda lehine gelişmelerle karşılaştıkları ifade edildi.
ANTALYA TİCARET BORSASI BAŞKANI ALİ ÇANDIR
