PİNA-İZ'in "Umut Pina"sı Marmara'ya umut verdi
Proje ve izleme çalışmaları
PİNA-İZ Projesi kapsamında, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Sarı öncülüğünde yürütülen izleme çalışmalarında Marmara Denizi'nde önemli bulgular elde edildi. Proje, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü ve Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi işbirliğiyle müsilajla mücadele ve deniz ekosisteminin iyileştirilmesi amacıyla hayata geçirildi.
Pinaların önemi ve özellikleri
Boyu 120 santimetre'ye kadar uzayabilen, 50 yıla kadar yaşayabilen ve midyeye benzeyen pinalar, Akdeniz Havzası'nda yaşayan türler arasında yer alıyor. Pinalar saatte 6 litre deniz suyunu filtreleyerek besleniyor ve oksijen alıyor; bu yüzden denizlerin doğal filtresi olarak nitelendiriliyor.
İzleme istasyonu ve markalama çalışması
Sarı, Çanakkale Boğazı, Tekirdağ ve İstanbul kıyıları, Bursa Gemlik Körfezi, İzmit Körfezi girişi, Yalova Tersaneler Bölgesi ile Erdek Körfezi İlhanköy'de incelemeler yaptıklarını belirtti. Erdek Körfezi'ndeki istasyonun adına "Pina İzleme İstasyonu" dendi. Pinaları 100 metrekarelik kumlu habitatta ve yakınındaki 100 metrekarelik deniz çayırı alanında sınırlar çizerek belirlediklerini aktardı.
Çalışmada 200 metrekarelik alanda 330 pina tek tek markalanarak izlemeye alındı. Sarı, bunun dünyada doğal habitatta bu çapta yapılmış nadir markalama çalışmaları arasında olduğunu vurguladı.
Mayıs'tan ağustosa gözlemler
Sarı, mayısta ilk istasyonu kurduklarında pinaların müsilajla kaplı olduğunu, haziranda müsilajın ortadan kalktığını ve temmuzda pinaların büyümeye ve üremeye başladığını bildirdi. Ağustosta 200 metrekarelik alanda 4 yeni birey tespit ettiklerini ve şu an 4 bebek pina olduklarını belirtti.
Bu bireylerden birine, projenin simgesi olması amacıyla 'Umut Pina' adı verildi. Sarı, "Umut Pina'yı takip edeceğiz ve her yeni bebek pinamıza belki de bir isim vereceğiz. Bir bebek pina doğumundan itibaren nasıl büyür, gelişir şeffaf şekilde göstereceğiz" dedi.
Bebek pinaların boyutları 4 ile 5,5 santimetre arasında ve tespit edilen bireylerin en fazla 1 aylık olduğu bildirildi. Bu pinalardan 2'si deniz çayırı alanında, 2'si ise kumlu habitatta bulundu.
Müsilaj, ölümler ve Marmara'nın durumu
Sarı, 2016-2019 yıllarında Cebelitarık ile Çanakkale Boğazı arasındaki denizlerde pinalara bulaşan bir parazit nedeniyle kitlesel ölümler yaşandığını hatırlattı. Marmara'da ise Çanakkale-İstanbul boğazları arasındaki bölgede pinaların toplu ölümlerden etkilenmediğini ve burada sağlıklı popülasyonun sürdüğünü söyledi.
Markalanan pinalardan müsilaj ortadan kalktıktan sonra hiçbirinin ölmediğini vurgulayan Sarı, diğer istasyonlarda da müsilaj sonrasında ölümlerin durduğunu gözlemlediklerini belirtti. Bu durumun müsilajın deniz ekosisteminde beklenenden daha büyük etkileri olduğunu gösterdiğini ifade etti.
Uyarılar ve gelecek beklentisi
Sarı, Marmara Denizi'ne 1 litre atık suyun bile arıtılmadan bırakılmaması gerektiğine dikkat çekti ve pina gibi canlıların korunmasının ve çoğalmasının Marmara'nın restorasyonu için kritik olduğunu belirtti. Proje ekibi, pinaların çoğalmasının Marmara Denizi'nin güçlenmesine katkı sağlayacağını, ancak denizle kurulan yanlış alışkanlıklar devam ederse müsilajın tekrarlama riskinin artacağını vurguladı.
Müsilajın en çok bebek ve yavru pinalara zarar verdiğini aktaran Sarı, müsilajın küçük bireylerin nefes almasını ve beslenmesini zorlaştırdığını, kapak problemleri ve yırtıcıların girişine neden olduğunu anlattı ve "Umut edelim ki bu süre içerisinde yeni bir müsilaj oluşumu gerçekleşmesin" sözleriyle değerlendirmesini tamamladı.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü ve Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi işbirliğiyle bu yıl Marmara Denizi'nde müsilajla mücadele kapsamında deniz ekosistemini iyileştirmeye yönelik PİNA-İZ ve ÇAYIR-İZ projelerini hayata geçirdi.
