Prof. Dr. Mustafa Sünbül: Gelecek 10 Yılda 7,7 Milyon Kişi HIV'den Ölebilir
Enfeksiyon ve Mikrobiyoloji Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Sünbül, HIV'in küresel ölçekte ciddi bir sağlık sorunu olmaya devam ettiğini vurguladı. Prof. Dr. Sünbül, dünya genelinde 2020 yılı itibarıyla 1,8 milyon çocuk da dahil olmak üzere 38 milyon HIV hastası olduğu tahmin edildiğini belirtti ve bu hastaların yaklaşık beşte birinin hastalığından habersiz olduğunu söyledi.
Hastalığın küresel boyutu
Prof. Dr. Sünbül, hastalığın ilk tespit edildiği günden bu yana 75,7 milyon kişinin HIV'e yakalandığını ve bunlardan 32,7 milyonunun hayatını kaybettiğini kaydetti. Geçen yıl 690 bin kişinin HIV enfeksiyonundan öldüğünü, aynı dönemde 1,5 milyon kişinin yeni enfeksiyon geçirdiğini aktardı. Dünyada her gün yaklaşık 4 bin 500 kişiye hastalık bulaştığını ve bunların %59'unun Sahra altı Afrika'da yaşadığını belirtti. Gelecek 10 yıl içerisinde 7,7 milyon kişinin HIV enfeksiyonundan öleceği tahmin edilmektedir.
Belirtiler ve hastalığın seyri
HIV semptomları enfeksiyonun evresine göre değişir. Prof. Dr. Sünbül, hastalık mikrobunun bulaşmasından birkaç hafta sonra ya hiçbir belirti görülmeyebileceğini ya da ateş, baş ağrısı, cilt döküntüsü ve boğaz ağrısı gibi grip benzeri bulgular ortaya çıkabileceğini açıkladı. Enfeksiyon ilerledikçe bağışıklık sistemi zayıflar; lenf bezlerinde şişme, kilo kaybı, ateş, ishal ve öksürük gibi belirtiler başlar. Tedavi edilmeyen hastalarda verem, menenjit, ciddi diğer enfeksiyonlar ve kanserler görülebilir. Hastaların HIV aşamasından AIDS kliniğine gelmesi yaklaşık 2-15 yıl sürmektedir. AIDS dönemi, bazı kanserlerin ve 'fırsatçı' enfeksiyonların tabloya eklendiği ileri aşamadır.
Bulaşma yolları ve risk grupları
Prof. Dr. Sünbül, HIV'in hasta kişinin kan, süt, semen gibi vücut sıvıları ile bulaştığını; gebelikte anneden bebeğe geçtiğini ve hasta kişinin cinsel partnerine bulaştırabileceğini belirtti. Korunmasız ilişkide bulunanlar, damar içi uyuşturucu kullananlar, virüs taşıyan kişinin kan veya organını alanlar, steril olmayan aletlerle dövme yaptıranlar risk altındadır. Sifiliz, bel soğukluğu gibi cinsel yolla bulaşan hastalıkları olanlarda risk artar. Ayrıca kaza ile hasta kişiye kullanılan iğnenin batması sonucu sağlık çalışanlarına da hastalık bulaşabilmektedir.
Tanı ve tedavi
Günümüzde HIV tanısı aynı gün sonucu çıkan testlerle konulabilmektedir. Bu sayede erken tanı ve tedavi mümkün hale gelmiştir. Hastalık mikrobu alındıktan sonraki ilk 28 gün içinde antikor pozitif olur ve tanı testleri vücutta gelişen antikoru tespit eder. İlk basamak testi pozitif çıkan hastaya doğrulama testi yapılmalıdır. HIV'in genetiğini (HIV-RNA) tespit eden ve daha erken tanı koymaya yarayan pahalı testler de vardır; bu testler daha çok tedavinin takibinde kullanılır. Erken tanı ve tedavi çok önemlidir. Mevcut tedavi rejimleri virüsün çoğalmasını engelleyerek hastaların bağışıklık sisteminin düzelmesine ve güçlenmesine yardımcı olur; böylece konak, fırsatçı enfeksiyonlar ve kanserlerle yeniden mücadele kapasitesi kazanır. Yapılan çok sayıda çalışmaya rağmen hastalık için henüz etkili bir aşı geliştirilememiştir.
PROF. DR. MUSTAFA SÜNBÜL
