Sessiz Katil: Karbonmonoksit Zehirlenmesi Uyarısı
Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Erdinç Şengüldür, karbonmonoksit zehirlenmelerine karşı kritik uyarılar ve alınması gereken önlemleri açıkladı.
Neden sessiz katil?
Kokusuz, renksiz ve tahriş edici olmayan bir gaz olduğu için karbonmonoksit insan duyularıyla fark edilemez. Solunduğunda kana hızla bağlanır ve oksijen taşıyan hemoglobinin yerine geçerek dokuların oksijen almasını engeller. Bu durum kalp, beyin ve diğer hayati organlarda ani oksijen yetersizliğine yol açar.
Siz fark etmezsiniz ama sessiz katil bıçağını çoktan boynunuza dayamıştır
Belirtiler ve erken uyarılar
Dr. Erdinç Şengüldür, karbonmonoksit zehirlenmesinin genellikle sinsi başladığını belirtti. İlk belirtiler genellikle baş ağrısı, baş dönmesi, halsizlik, mide bulantısı ve ani uyku halidir. Bu yakınmalar sıklıkla yorgunluk veya grip başlangıcı zannedilir.
Baş ağrısı + soba = Uyarıdır
Soba yanarken birden başlayan baş ağrısı ve yoğun uyku halinin kesinlikle normal olmadığını vurgulayan Şengüldür, bu belirtilerin vücudun oksijensiz kaldığının işareti olduğunu söyledi.
Ne yapılmalı?
Belirti fark edildiğinde en önemli adım vakit kaybetmeden temiz havaya çıkmaktır. Kişi ve çevresindekiler hemen kapı veya pencereleri açarak dışarı çıkmalı, mümkünse karbonmonoksit kaynağı kapatılmalı ve derhal 112 Acil Çağrı Merkezi aranmalıdır.
Biraz oturayım geçer demeyin düşüncesinin tehlikeli bir yanılgı olduğunu belirten Şengüldür, karbonmonoksitin dakikalar içinde etkisini ağırlaştırabileceğini ve bilinç kaybına neden olabileceğini ifade etti.
Evlerde ve iş yerlerinde alınacak önlemler
En etkili önlem düzenli bakım ve doğru kullanımdır. Soba, şofben ve kombi gibi yakıcı cihazların yıllık bakımının yetkili kişiler tarafından yapılması, bacaların sezon öncesi temizlenmesi gerekir. Bacaların çatlak, tıkalı veya rüzgâr geri tepmesi olan bir yapıda olmaması hayati önemdedir.
Şofbenlerin banyo gibi küçük ve kapalı alanlara yerleştirilmemesi; ev ve iş yerlerinde karbonmonoksit dedektörü bulundurulması, geceleri sobaya yüksek miktarda kömür eklemekten kaçınılması ve cihazların kontrolsüzce çalışır halde bırakılmaması gerekmektedir.
Sık yapılan hatalar
En yaygın hata cihaz bakımının ihmal edilmesidir. Bacası iyi çekmeyen sobaya bir anda fazla kömür eklemek, dumana dönüşemeyen gazların iç mekânlarda birikmesine neden olur. Şofbenlerin kapalı alanlara yerleştirilmesi, kombilerin yetkisiz kişilerce kurulması veya tamir edilmesi risk oluşturur. Ayrıca kapalı garajda araç çalıştırmak veya iç mekânda mangal yakmak da karbonmonoksit birikimine yol açar.
Düzenli kontrol hayat kurtarır
Karbonmonoksit zehirlenmesi çoğu zaman fark edilemeyen fakat tamamen önlenebilir bir tehlikedir. Dr. Erdinç Şengüldür, kış aylarında soba ve şofben kullanımında dikkatli olunmasını, yıllık bakım yaptırılmasını ve mümkünse evlere karbonmonoksit dedektörü yerleştirilmesini önerdi. Unutulmamalıdır ki evin sıcak olması güzel, fakat güvenli olması her şeyden daha değerlidir.
DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP ANABİLİM DALI BAŞKANI DR. ÖĞR. ÜYESİ ERDİNÇ ŞENGÜLDÜR, KARBONMONOKSİT (CO) ZEHİRLENMELERİNE KARŞI ÖNEMLİ BİLGİLER PAYLAŞTI.
