Sokak Lezzetleri ve Besin Zehirlenmesi Riski: Uzman Uyarısı
Sokak lezzetleri doğru ortamda hazırlanıp saklanmadığında ciddi besin zehirlenmelerine yol açabiliyor. Nev Sağlık Grubu Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Mustafa Özel, özellikle yaz aylarında artan sıcaklıklarla birlikte bu riskin önemli ölçüde yükseldiğini belirterek vatandaşları uyardı.
Besin zehirlenmesi nedir?
"Besin zehirlenmesi ciddi bir klinik tablo" diyen Dr. Özel, bu durumun "mikroorganizmalar veya toksinlerle kontamine olmuş gıdaların tüketilmesi sonucu ortaya çıkan bir klinik durum" olduğunu vurguladı. En sık rastlanan etkenleri şöyle sıraladı: "Salmonella, Staphylococcus aureus toksinleri, E. Coli, Clostridium perfringens, Norovirüs, Vibrio türleri (özellikle deniz ürünlerinde)."
Kimler daha savunmasız?
Dr. Özel, bağışıklık sistemi zayıf olanların daha hassas olduğunu belirterek şu grupları işaret etti: 5 yaş altı çocuklar, 65 yaş üzeri bireyler, hamileler, kronik hastalığı olanlar ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaçları kullananlar. Bu kişilerde tablo daha ağır seyredebilir.
Nasıl bulaşır, neden risk artıyor?
Gıda kaynaklı enfeksiyonların bulaşıcı olduğuna dikkat çeken Dr. Özel, kusma ve dışkı yoluyla mikroorganizmaların çevreye yayıldığını ve kapalı alanlarda hızlı bulaşma görüldüğünü söyledi. Sokakta riskin artmasının başlıca nedenlerini uygun olmayan saklama şartları, hijyen eksikliği, denetim eksikliği ve su kaynaklı riskler olarak sıraladı.
Dr. Özel, daha ayrıntılı olarak şu noktaları aktardı: "Et, tavuk ve deniz ürünleri tezgâhlarda uzun süre açıkta bekleyebiliyor. 5-60C arası bizim ‘tehlikeli sıcaklık bölgesi’ dediğimiz aralıktır; bakteriler bu sıcaklıklarda hızla çoğalır. Satıcıların el hijyeni, kullandıkları bıçak, tahta ve ekipmanların temizliği kritik öneme sahiptir. Çiğ ve pişmiş gıdaların aynı ekipmanla hazırlanması ciddi risk oluşturur. Sokak satıcılarının bir kısmı düzenli gıda güvenliği denetimlerinden geçmediği için risk fark edilmeden artabilir. Özellikle midye gibi ürünlerde deniz suyu temizliği çok önemlidir. Kirli sularda toplanan midyelerde ağır metal ve mikroorganizma riski yüksektir. Salata ve soslarda kullanılan suyun temiz olmaması da zehirlenmeye davetiye çıkarır."
En yüksek risk taşıyan sokak lezzetleri
Dr. Özel, en riskli ürünleri şu şekilde sıraladı: Midye dolma ve midye tava (Vibrio ve Salmonella riski yüksek), Tavuk döner ve et döner (yetersiz pişirme ve uzun süre sıcaklıkta bekleme), kokoreç (iç organ temelli kontaminasyon ve hijyen sorunları), kumpir ve garnitürlü ürünler (mayonez ve salataların oda sıcaklığında beklemesi), balık ekmek ve kızartmalar (çapraz bulaşma riski).
Belirtiler ve ne zaman hastaneye başvurmalı?
Belirtiler genellikle 1-72 saat içinde başlıyor. Dr. Özel belirtileri şu şekilde aktardı: "Bulantı, kusma, karın ağrısı, kramp, sulu ishal, ateş, halsizlik ve nadiren kanlı ishal." Ayrıca uyarıda bulunarak, 24-48 saatten uzun süren kusma veya ishal, kanlı ishal, 38.5C üzeri ateş, aşırı halsizlik, bayılma hissi, dehidratasyon semptomları (ağız kuruluğu, çökük gözler) ve risk grubundaki bireylerde herhangi bir belirti görüldüğünde vakit kaybetmeden en yakın hastaneye başvurulması gerektiğini söyledi.
Nasıl korunabilirsiniz?
Dr. Özel, sokak lezzetlerinden vazgeçemeyenlere şu önerilerde bulundu: "Satıcı seçimine dikkat edin. Kalabalık ve sirkülasyonu yüksek tezgâhları tercih edin. Yemeğin hazırlığını gözlemleyin. Kullanılan ekipmanların temizliğine bakın. Sıcak-soğuk zincirine dikkat edin. Sıcak yemeği sıcak, soğuk yemeği soğuk tüketin. Tezgâhta uzun süre beklemiş yiyeceklerden kaçının. Yemeğe başlamadan önce ellerinizi mutlaka yıkayın, mümkün değilse dezenfektan kullanın. Midye, tavuk ve et ürünlerine ekstra özen gösterin. Kaynağı belli olmayan midyelerden uzak durun. Tavuk ve et ürünlerinin tamamen pişmiş olduğuna dikkat edin."
BESİN ZEHİRLENMESİ İLE İLGİLİ AÇIKLAMALARDA BULUNAN NEV SAĞLIK GRUBU GASTROENTEROLOJİ UZMANI DR. MUSTAFA ÖZEL, ÖZELLİKLE YAZ AYLARINDA ARTAN SICAKLIKLARLA BİRLİKTE SOKAK LEZZETLERİNİN BESİN ZEHİRLENMESİ RİSKİNİ ÖNEMLİ ÖLÇÜDE YÜKSELTTİĞİNİ BELİRTEREK VATANDAŞLARI UYARDI.
