Kısa Videoların Tehlikesi: Çocukların Dikkat Süresini Kısaltıyor
Sosyal medyadaki kısa süreli video içerikleri, çocukların dikkat süresini kısaltarak uzun vadede öğrenme ve odaklanma sorunlarına yol açabilir. Uzmanlar, ebeveynlerin ekran süreleri ve içerik tercihlerine daha fazla dikkat etmesi gerektiğini belirtiyor.
Uzman Uyarısı
Psikolog Meryem İlhan, kısa içeriklerin dopamini hızlı uyararak çocukların dikkat süresini kısalttığını vurguluyor. İlhan, okul sonrası dönemin öğretmen kontrolünden aile kontrolüne geçtiğini, bu süreçte çocukların dinlenmeye ve dengeli bir programa ihtiyaç duyduğunu şöyle aktarıyor:
"Öğrencilerimiz aslında okuldan çıktığı zaman öğretmenlerin kontrolünden ailelerinin kontrolüne geçmiş oluyor. Bu noktada aslında onlar için zor bir süreç başlıyor. Çünkü zaten çocuk gerçekten bir şeyleri ortaya koydu okulda, dinledi, çaba sarf etti; okul sonrası ise eve geliyor bu sefer anne babasının kontrollerinde ödevlerini yapma konusunda bir baskıya maruz kalıyor. Bu noktada aslında çocuklara ihtiyaçları olan alanı tanımamız, birazcık nefeslenmelerine izin vermemiz gerekiyor. Çocuğun zil işleyişine göre bir düzen oluşturup bir ders programı ile bu programa uymasını sağlamak lazım. Çünkü vücut sirkadiyen ritimi dediğimiz bir ritim var, biyolojik bir ritim. Uyku düzenimizi, sindirim düzenimizi belirliyor aslında bu sirkadiyen ritimi. Tabii ki dikkat odağımızla da ilişkili. Bu noktada çocukların akşama kadar dikkatini dersleri dinlerken yoğunlaştırdığını bir ebeveyn olarak bilmemiz, görmemiz, dinlenmelerine müsaade etmemiz gerekiyor. Sonrasında da aslında onların düzenine uygun şekilde akşamları sadece pekiştirme alıştırmalar yapmak daha sağlıklı görünüyor".
Ebeveynlere Öneriler
İlhan, ebeveynlere çocuğun yaşına uygun bir ders programı oluşturulmasını ve molalarla desteklenmesini tavsiye ediyor. Dinlenme aralarının, yoğun dikkat gerektiren dönemlerden sonra bırakılmasının önemine değiniyor ve şunları belirtiyor:
"İlkokul çocuklarında 15-20 dakikalık bir dikkat süresi yoğunlaştırabildiklerini gözlemliyoruz. Ortaokul çocuklarında bu yarım saate kadar çıkabiliyor. Liseli çocuklarda 35-40 dakikaya kadar dikkat sürelerini, odaklamalarını bekliyoruz. Bu noktada çocuğumuzun yaş aralığına bakarak ona uygun programı sağlayabiliriz. Tabii ki molalarla birlikte desteklemek çok daha sağlıklı olacaktır. Çocuklara bakıldığı zaman aslında baskıcı gibi ebeveynler istemiyorlar. Onları anlayan, onlara sevgisini hissettirebilen ebeveynler istiyorlar. Ebeveynler olarak evet çocuklarımızın çok iyi gelişmesini istiyoruz, bu çok kıymetli ama çocuklarımıza anlayış ve sevgi verebildiğimiz takdirde zaten onlar potansiyellerinden en iyisini ortaya koyabiliyor".
İçerik Kontrolünün Önemi
İlhan, ekran süresini tamamen yasaklamaktan ziyade izletilen içeriklerin kontrol edilmesi gerektiğini vurguluyor. Kısa videoların yarattığı hızlı ödül mekanizmasının, çocuğun ders çalışırken dopamin sisteminin beklentisini değiştirdiğini şöyle aktarıyor:
"Çocukların aslında bir şeyleri izlemesini doğal karşılıyoruz, teknoloji çağındayız. Tabii ki ebeveynler telefon oynarken çocukların ekran süresinin sıfır olmasını beklemiyoruz. Ancak çocuğumuza izlettiğimiz videoların içeriği bu kapsamda çok önemli. Çünkü bu onların dikkat süresini odanın tahammül süresini aslında çok etkiliyor. ‘Kısa süreli içerikler hiç önemli değil, kısa içerikler izlesin’ diye aslında ellerine çok masum duygularla verdiğimiz o içerikler dopamini çok hızlı uyarıyor ve daha sonrasında bu çocuklar ders çalışırken ya da herhangi bir önemli şeye odaklanırken bu dopamin sistemi ‘beni hızlıca uyarmalısın’ olarak kendisini hatırlatıyor ve bu da tabii ki çocukların dikkat süresini kısaltıyor. O yüzden çocuklara aslında telefon oynatmayın değil bizim önerimiz, içerikleri kontrol edin noktasında onlar için faydalı olacak içerikleri onlara sunmak noktasında büyük görevler düşüyor".
Özetle: Ebeveynler, çocukların ekran zamanını tamamen yasaklamak yerine içerik seçimine dikkat etmeli, yaşa uygun program ve molalarla dikkat yönetimini desteklemeli ve akşamları sadece pekiştirme alıştırmalarıyla öğrenmeyi güçlendirmelidir.
UZMANLAR KISA SÜRELİ İZLENEN VİDEOLARIN, ÇOCUKLARIN ODAKLANMALARINI YAKINDAN ETKİLEDİĞİNE DİKKAT ÇEKİYOR
