Doğal Gaz Üretimi Son 10 Yılda En Fazla Artış Gösteren Enerji Kaynağı
FUAT KABAKCI - Dünyada en çok kullanılan enerji kaynakları arasında üçüncü sırada yer alan doğal gaz, son 10 yılda üretimi en fazla artan fosil yakıt oldu.
Küresel büyüme ve talep
AA muhabirinin Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) raporundan derlediği verilere göre, doğal gaz talebi 2015'ten bu yana her yıl ortalama yüzde 2'den fazla artarak 2024'te 4 trilyon 300 milyar metreküp seviyesine ulaştı. Küresel üretimin yaklaşık dörtte biri boru gazı veya sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) olarak ticarete konu oluyor.
Üretim yöntemleri ve gaz türleri
Mevcut üretimin yaklaşık yüzde 70'i geleneksel kara ve deniz sahalarından sondaj yöntemleriyle sağlanıyor. Geriye kalan yüzde 30 ise sıkı gaz, kömür yatağı metanı, kaya gazı ve kömürden dönüşen gaz gibi geleneksel olmayan kaynaklardan karşılanıyor.
Denizlerdeki yükseliş
Geleneksel karasal üretim 2000'den bu yana yaklaşık 1 trilyon 800 milyar metreküp seviyesinde istikrarlı seyrederken, geleneksel deniz üretimi 2015'ten bu yana yılda ortalama 30 milyar metreküp artarak 2024'te yaklaşık 1 trilyon 300 milyar metreküpe ulaştı. Bu yükselişte Orta Doğu (özellikle İran ve Suudi Arabistan) ile Avustralya'daki gelişmeler etkili oldu.
Geleneksel olmayan üretimde artış
2024'te 300 milyar metreküpten fazla sıkı gaz üretildi ve bunun yaklaşık yüzde 70'i Kuzey Amerika'da gerçekleşti. Kömür yatağı metanı üretimi yaklaşık 85 milyar metreküp oldu; bunun yüzde 50'si Avustralya, yüzde 20'si ABD, yüzde 20'si Çin tarafından üretildi. Kaya gazı üretimi 2010'daki yaklaşık 150 milyar metreküp seviyesinden hızla artarak 2024'te 940 milyar metreküp'e ulaştı ve bu üretimin yaklaşık yüzde 90'ı ABD kaynaklı gerçekleşti. Kömürden dönüşen gaz üretimi ise 2024'te 20 milyar metreküpün biraz altında ve tamamı Çin'de üretildi.
Eş üretimli gaz ve altyapı sorunu
Küresel doğal gazın yaklaşık 550 milyar metreküpü petrol sahalarında eş üretim şeklinde çıkarılıyor. IEA'ya göre eş üretimli gazın maliyeti genellikle düşük kalırken, gaz işleme ve taşıma altyapısı olmayan ülkeler bu gazı piyasaya sürmek yerine yakma yoluna gidiyor.
Başlıca üretici ülkeler
Küresel üretimde lider ülkeler ABD, Rusya, İran, Katar ve Avustralya olarak öne çıkıyor. ABD 2024'te 1 trilyon 70 milyar metreküp üretimle küresel üretimin yaklaşık dörtte birini tek başına karşıladı. Rusya 2024'te 660 milyar metreküp ile ikinci sırada yer aldı. Orta Doğu ülkeleri küresel üretimin yaklaşık yüzde 15'ini sağlıyor; 2024'te İran 275 milyar metreküp, Katar 170 milyar metreküp üretim yaptı. Çin ise 2010 ile 2024 arasında üretimini 95 milyar metreküpten 240 milyar metreküpe çıkararak iki kattan fazla artış kaydetti.
Süper dev sahalar ve geleceğe ilişkin rezervler
Dünya genelinde yaklaşık 40 süper dev doğal gaz sahası bulunuyor ve bu sahalar küresel üretimin üçte birini sağlıyor. 2000'den bu yana üretimin büyük bölümü süper dev ve dev sahalar tarafından karşılanırken, keşfedilmiş ancak henüz üretime alınmamış rezervlerin toplamı 40 trilyon metreküp seviyesinde. Bu kaynakların geliştirilmesiyle 2050'ye kadar arz dengesine yaklaşık 1 trilyon 300 milyar metreküp eklenebileceği hesaplanıyor.
