2025 Nobel Kimya Ödülü Sahipleri Açıklandı
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nde düzenlenen basın toplantısında, 2025 Nobel Kimya Ödülünün sahipleri duyuruldu. Ödül, Japon Susumu Kitagawa, Avustralyalı Richard Robson ve ABD'li Omar M. Yaghi'ye verildi.
Ödülün Gerekçesi
Açıklamaya göre ödül, metal-organik çerçevelerin geliştirilmesi alanındaki çalışmalara verildi. Araştırmacıların geliştirdiği yeni moleküler yapıların, (metal-organik iskeletler), moleküllerin girip çıkabildiği geniş boşluklar içerdiği vurgulandı.
Bu yapılar; çöl havasından su toplamak, sudaki kirleticileri ayıklamak, karbondioksiti yakalamak ve hidrojen depolamak gibi uygulamalarda kullanıldı.
Kazananların Özgeçmişleri
Susumu Kitagawa
Susumu Kitagawa, Japonya'nın Kyoto şehrinde 1951'de doğdu. Lisans eğitimini tamamladığı Kyoto Üniversitesinde 1975-1979 yıllarında hidrokarbon kimyası alanında doktora derecesi aldı. 1979'da Kindai Üniversitesine yardımcı doçent olarak atandı, 1988'de doçentliğini aldı. 1992'de Tokyo Metropolitan Üniversitesinde inorganik kimya alanında; 1998'de Kyoto Üniversitesinde sentetik kimya ve biyolojik kimya bölümünde profesör oldu. 2007'de Entegre Hücre-Malzeme Bilimleri Enstitüsünün kurucularından biri olarak burada müdür yardımcılığı yaptı.
Richard Robson
Richard Robson, 1937'de İngiltere'nin Glusburn kentinde doğdu. Oxford Üniversitesinde kimya bölümünde lisans eğitimini tamamladı. 1962-1964 yıllarında California Teknoloji Enstitüsünde, 1964-1965 yıllarında Stanford Üniversitesinde doktora sonrası araştırmalar yaptı. Daha sonra 1966-1970 yıllarında Avustralya'da Melbourne Üniversitesinde kimya bölümünde öğretim üyeliği yaptı ve kariyeri boyunca bu görevi sürdürdü.
Omar M. Yaghi
Omar M. Yaghi, 1965'te Ürdün'ün başkenti Amman'da doğdu. Kimya alanında doktora derecesini ABD'deki Illinois Üniversitesi Urbana-Champaign'den aldı ve Harvard Üniversitesinde doktora sonrası araştırma görevlisi olarak görev yaptı. Halen ABD'de California Üniversitesinde profesör olan Yaghi, Berkeley Küresel Bilim Enstitüsünün kurucu direktörlüğünü yürütüyor; enstitü, gelişmekte olan ülkelerde araştırma merkezleri kurmayı ve genç akademisyenlere keşfetme ile öğrenme fırsatları sağlamayı amaçlıyor.
Geçmiş Yılın Ödülleri
2024 Nobel Kimya Ödülü, "bilgi-işlemsel protein tasarımı" alanındaki çalışmaları nedeniyle David Baker ile "protein yapı tahmini"yle ilgili çalışmaları nedeniyle Demis Hassabis ve John Jumper'a verilmişti.
Nobel Ödülleri Hakkında
Alfred Nobel'in vasiyeti üzerine ölümünden sonra 9 Haziran 1900'de kurulan Nobel Vakfı tarafından verilen ödüller, dünyada en saygın ödüller arasında kabul ediliyor. Nobel Ödülleri; fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp dallarında İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından veriliyor. Ayrıca ekonomi alanındaki Nobel Ekonomi Ödülü, 1968'de İsveç Merkez Bankasının kararıyla anısına eklenmiş ve ilk kez 1969'da verilmiştir.
Nobel ödülleri, her yıl Alfred Nobel'in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık'ta düzenlenen törenle sahiplerine teslim ediliyor. Ödüller, 1901'den bu yana bazı yıllarda verilmemiş olup, toplamda 49 defa yapılan iptallerin çoğu Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sırasında gerçekleşti. Ayrıca ödül törenleri, Kovid-19 salgını nedeniyle 2020 ve 2021'de yapılamamıştır.
