Bozkır Şahini 2,5 Yılda 103 bin 456 kilometre Uçtu
Iğdır'da 9 Nisan 2023'te KuzeyDoğa ekibi tarafından uydu vericisi takılarak doğal ortamına salınan bozkır şahini (buteo buteo vulpinus), göç rotasında olağanüstü bir kilometre kaydı bıraktı.
Uydu Takibi ve Elde Edilen Veriler
KuzeyDoğa Derneği'nin Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi'nde yürütülen takip çalışmaları kapsamında verici takılan şahinin, doğaya salındığı andan itibaren 103 bin 456 kilometre uçtuğu belirlendi. Kuş, göç yolculuğu boyunca Türkiye dışında Botsvana, Zimbabve, Zambiya, Kongo, Tanzanya, Burundi, Ruanda, Uganda, Kenya, Güney Sudan, Etiyopya, Sudan, Cibuti, Yemen, Suudi Arabistan, Eritre, Mısır, İsrail, Ürdün, Lübnan, Irak, Suriye, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Kazakistan ve Rusya dahil olmak üzere toplam 28 ülkeye uğradı.
Şahinin kaydedilen en yüksek irtifası 5 bin 987 metre, en yüksek hızı ise saatte 109 kilometre olarak raporlandı. Yolculuk sırasında bazı su kütlelerinin (Hazar Gölü, Victoria Gölü, Kızıldeniz gibi) üzerinden geçmek yerine çevresini dolaşarak ilerlediği gözlendi.
Ayrıca kuşun, Rusya'nın kuzeyindeki Hantı-Mansi bölgesi ile Afrika kıtasındaki Botsvana'nın Palapye şehri arasındaki yaklaşık 10 bin kilometrelik kuş uçuşu hattını 2,5 yılda dört kez gidip geldiği tespit edildi.
Göç Rotası ve Mevsimsel Davranış
Havaların soğumasıyla kuzeyden güneye göçe başlayan bozkır şahini, 14 Eylül 2025'te Artvin'in Borçka ilçesinden Türkiye sınırlarına girip iki gün uçarak Kilis üzerinden Suriye'ye geçti. Türkiye'den hareket ettikten yaklaşık bir ay sonra Zambiya'nın Mkushi bölgesine ulaşan kuş, daha güneye giderek kışı geçirecek. Kuzey yarımkürede havalar ısındığında tekrar kuzeye dönmesi bekleniyor.
Uzmanların Değerlendirmesi
KuzeyDoğa Derneği Başkanı, Koç ve Utah Üniversiteleri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, Aras Kuş Cenneti'nin önemine vurgu yaparak bölgenin korunması gerektiğini belirtti. Şekercioğlu, çalışmalara ilişkin olarak şunları kaydetti:
"Bozkır şahini ülkemizdeki en yaygın yırtıcı türlerinden ama genel olarak kışı nerede geçirdiklerini bilmiyoruz. Biz de uydu vericileri ile şimdiye kadar 33 bozkır şahini takip ettik ve sanırım dünyadaki en büyük bozkır şahini takip projesini yaptık."
Şekercioğlu, uydu vericisi teknolojisinin gelişmesiyle birçok yeni veri elde ettiklerini ifade ederek: "Özellikle son birkaç yılda daha gelişen uydu vericisi teknolojisi ile bu hayvanların ekseriyetle Orta-Güney Afrika'da kışladığını görüyoruz. Çok muazzam mesafelerden bahsediyoruz tabii. Sırf direkt olarak bile 5 bin ila 10 bin kilometre mesafeden bahsediyoruz. Göç esnasında bu kuşlar 10 binlerce kilometre yol katediyor." dedi.
Şekercioğlu, aktif vericili kuşların tüm Orta Afrika'ya dağıldığını ve Iğdır Aras Nehri Kuş Cenneti'nde geçen yıllarda takılan birçok bozkır şahininin hâlen sinyal verdiğini, bu kuşların şu anda Kenya, Uganda, Kongo, Mozambik, Zambiya, Zimbabve, Angola ve Botswana'da aktif sinyal verdiğini bildirdi.
KuzeyDoğa'nın takip çalışmaları bölgedeki göç yolları, kışlama alanları ve tür davranışlarına ilişkin önemli veriler sunmaya devam ediyor.
Iğdır'da uydu vericisi takılan bozkır şahini, 2,5 yılda 28 ülkeye uğrayıp 103 bin 456 kilometre uçtu.
