Dünya Yazılımcılar Günü'nde yazılımın stratejik rolü
FİRDEVS BULUT KARTAL - TOBB Türkiye Yazılım Meclisi Başkanı Ertan Barut, Dünya Yazılımcılar Günü dolayısıyla AA muhabirine yaptığı açıklamada, her senenin 256. günü kutlanan bu günün yalnızca bir meslek grubunu değil, bankalardan enerji şebekelerine, deprem erken uyarı sistemlerinden sağlık uygulamalarına kadar ülkenin dijital dönüşümünü ayakta tutan yazılım mimarlarını kutladığını söyledi.
Barut, 2025'te teknolojilerin hızla evrildiğini, yazılımın artık bir araç olmaktan çıkıp iş modelinin yürütme motoru hâline geldiğini belirtti. Yazılımın ekonomiden sağlığa, eğitimden güvenliğe yaşamın her alanını dönüştürdüğünü vurguladı.
Gelecek: AI-native yazılım ve Yazılım 2.0
Barut, önümüzdeki beş yılın yazılım pratiğini 'yapay zeka öncelikli yazılım geliştirme - AI-native' modeline taşıyacağını ifade ederek, büyük dil modelleri (LLM), platform mühendisliği ve 'agent' tabanlı otomasyonun geliştirici deneyimini merkeze alacağını söyledi. Uygulamaların ilk çalıştırmada öğrenip evrileceği modeli 'Yazılım 2.0' olarak tanımladı.
Barut'ın öne çıkardığı teknolojiler arasında 65 milyar IoT cihazını bulutsuz işleyerek gecikmeyi sıfırlayacak uç bilişim, karmaşık simülasyonları hızlandıracak kuantum bilgisayarlar, hafif ve güvenli dağıtımı mümkün kılacak WebAssembly (WASM) ve sunucusuz mimariler yer aldı. Sanal gerçeklik ile eğitim ve ticaretin dönüşeceğini, 6G ile anlık bağlantıların kapıda olduğunu söyledi.
Güvenlik açısından kuantum-sonrası kriptografi ve gizlilik-korumalı öğrenmenin regülasyonlarla ana akıma gireceğini, tedarik zincirinde yazılım envanteri ve güvenli yazılım standartlarının önem kazanacağını belirtti.
Ekonomi, istihdam ve sosyal etki
Barut, yazılım sektörünün küresel ekonominin yüzde 10'unu sırtladığını ve verimliliği yüzde 30 artırdığını söyledi. Bir bankanın lojistik ağından belediyelerin su yönetimine kadar birçok hizmetin yazılımla ölçeklendiğini vurguladı.
Deprem erken uyarı sistemleri ve yerli sağlık yazılımları gibi uygulamaların yalnızca ekonomik değil sosyal refah ürettiğini belirten Barut, yazılımın 'BT gideri' değil, 'stratejik sermaye' olarak ele alınması gerektiğini savundu. Her nitelikli yazılımcının 5 yeni iş alanı yaratarak ekonomik domino etkisi oluşturduğunu, 1 milyon yazılımcı hedefiyle genç işsizliğin yüzde 20 azaltılabileceğini ifade etti.
Yapay zeka yazılımcılar için tehdit mi?
Barut, 'Yapay zeka yazılımcıların işini elinden alacak mı?' sorusuna, 'Kesinlikle hayır' yanıtını vererek açıklama yaptı: Yapay zeka yazılımcıları yok etmiyor; düşük katma değerli işleri ortadan kaldırıyor. Yapay zeka araçları üretkenliği artırırken, üretilen kodların insan gözetimi, yaratıcılık ve etik kararlar gerektirdiğini vurguladı.
Otomatikleşen işler yazılımcıların rutin yükünü azaltırken, yazılımcıların 'yapay zeka orkestratörü' rolüne evrileceğini belirtti. Ancak giriş seviyesi pozisyonlarda halüsinasyon, lisans belirsizliği ve veri sızıntısı gibi risklerin devam ettiğine dikkat çekti.
Öneriler: Eğitim, altyapı ve mevzuat
Barut, sektörün sürdürülebilir gelişimi için bir dizi öneri sıraladı. Öne çıkan başlıklar şunlar:
Eğitim: Liselerde algoritmik düşünce, üniversitelerde disiplinlerarası projeler, usta-çırak stajları ve mikro sertifikasyonlarla yetkinliklerin güçlendirilmesi.
Altyapı: Hızlı internet ve veri merkezi yatırımlarının artırılması.
Kamu alımları: Toplam sahip olma maliyeti, güvenlik ve yerli yazılım önceliğiyle kamu alımlarının etkinleştirilmesi; açık standart uyumu, bulut geçiş referans mimarisi, yazılım envanteri ve güvenli yazılım standartlarının asgari şart olarak benimsenmesi.
Yetenek ve mevzuat: Ulusal eğitim programlarının genişletilmesi, teknoloji yetenek vizesi gibi adımlarla yerli yetenek çekilmesi, uzaktan çalışmaya uygun iş hukuku düzenlemeleri.
İhracat ve ekosistem: İhracat için tek pencere platformu, pazar verileri, regülasyon haritaları ve sözleşme şablonlarının kalıcı hale getirilmesi; e-Devlet gibi başarılı projelerle yerli yazılımcılara daha fazla proje devri.
Toplumsal kapsayıcılık: Kız çocuklarını kodlamaya teşvik eden programlar, ücretsiz bootcamp'ler, etik kodlar, açık kaynak toplulukları ve mentörlük ağlarının desteklenmesi; staj ve iç eğitimlerle kıdemli-junior eşleştirilmesinin sağlanması.
Barut, açık kaynak katkısı ve teknik içerik üretiminin ödüllendirilmesini, uluslararası teknoloji köprüleri kurulmasını da önererek, yerli yazılımın savunma, sağlık ve üretimde ön saflarda yer alabileceğini ve Türkiye'nin bu dalgada bir 'tech hub' olabileceğini söyledi.
Sonuç olarak Barut, yazılımı stratejik bir sermaye olarak gören ülkelerin kazanacağını, güvenli ve nitelikli yazılım üretiminin ekonomik kayıpları önlediğini ve ulusal güvenliği güçlendirdiğini vurguladı.
