İran ve Rusya: Avrupa'nın 'snapback' Yetkisi Yok
İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ile Rus mevkidaşı Sergey Lavrov arasında yapılan telefon görüşmesinde, Avrupa ülkelerinin İran'a Birleşmiş Milletler yaptırımlarını geri getirme imkânına sahip olduğu iddiası sert şekilde reddedildi.
Görüşmenin içeriği
Resmi haber ajansı IRNA'ya göre, iki bakanın telefon görüşmesinde İran'ın nükleer programı ve Avrupa ülkelerinin İran'a BM yaptırımlarını geri getirme imkanına sahip olan 'snapback' tetik mekanizmasını işletme tehditleri ele alındı.
Hukuki ve ahlaki dayanak tartışması
Erakçi ve Lavrov, 2015 nükleer anlaşmasının Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya'nın yükümlülüklerini yerine getirmediğini vurguladı. İki bakan, bu ülkelerin 2231 sayılı kararı ihlal ettikleri gerekçesiyle 'snapback' mekanizmasını işletmek için hukuki ve ahlaki dayanağa sahip olmadıkları görüşünü paylaştı.
Erakçi, İngiltere, Fransa ve Almanya'nın 2231 sayılı kararın yürürlükten kalkacağı tarihin uzatılması teklifine değinerek, sürenin uzatılması kararının BMGK'nın sorumluluğunda olduğunu belirtti.
Tarihçe ve takvim
2015'te İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında imzalanan nükleer anlaşma kapsamında yaptırımların kaldırılması karşılığında İran'ın nükleer faaliyetleri sınırlandırıldı. ABD, 2018'de anlaşmadan tek taraflı çekilmiş ve İran'a yaptırımları geri getirmişti. İran, Avrupalılardan ABD yaptırımlarını telafi edici adımlar beklemiş ancak bu yönde gerekli uygulamalar hayata geçirilmemişti.
Bunun üzerine İran, anlaşmadaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmaya başlamış ve yüksek düzeyli uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yönelmişti. Avrupa'nın üçlü grubu olan E3 (İngiltere, Fransa, Almanya) ise anlaşmadaki 'snapback' maddesini işletme tehdidinde bulunuyor; mekanizmanın hayata geçirilme süresinin 18 Ekim'de sona ereceği belirtiliyor.
Taraflar ayrıca dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde 25 Temmuz'da İstanbul'da bir araya gelmiş, görüşmelerin sürdürülmesi konusunda mutabık kalınmıştı. Taraflar 26 Ağustos'ta yeniden bir araya gelecek.
İranlı yetkililer, BM yaptırımlarının geri getirilmesi halinde 1970'ten beri üye oldukları Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT)'ni gözden geçireceklerini duyurmuştu.
Erakçi ile Lavrov arasındaki görüşme, iki ülke arasında çeşitli düzeylerde etkileşim ve istişarelerin sürdürülmesinin öneminin vurgulanmasıyla sona erdi.
