New York'ta "Uluslararası Sistemde Adalet Arayışı" paneli: Türkiye'nin rolü tartışıldı
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından New York Türkevi'nde düzenlenen "Uluslararası Sistemde Adalet Arayışı" başlıklı panelde, konuşmacılar uluslararası sistemin dünyadaki çatışmalara çözüm üretmede tıkandığını ve adaletin nasıl tesis edileceğini tartıştı.
Panele, Prof. Dr. Mehmet Akif Kireççi (Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu Üyesi ve Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı), Michael Doran (Hudson Enstitüsü Orta Doğu Barış ve Güvenlik Merkezi Direktörü), Richard Gowan (Uluslararası Kriz Grubu BM Direktörü) ve Dr. Kadir Üstün (SETA Washington Koordinatörü) konuşmacı olarak katıldı. Panelin moderatörlüğünü SETA'dan araştırmacı yazar Prof. Dr. Kılıç Buğra Kanat üstlendi.
Panelin açılışında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Dünya Beşten Büyüktür" mottosundan yola çıkan bir tanıtım videosu gösterildi. Program sırasında panelistlere yönelik video mesajı yayınlanan Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Burhanettin Duran, Türkiye'nin Birleşmiş Milletler'in temsil ettiği değerlerin "güçlü bir destekçisi ve savunucusu" olduğunu vurguladı.
Panelde öne çıkan değerlendirmeler
Prof. Dr. Mehmet Akif Kireççi
Panelin ilk konuşmacısı Prof. Dr. Kireççi, sistemin birçok kriz karşısında yetersiz kaldığını belirterek şunları söyledi: "Türkiye bir adalet arayışı içerisinde. Çünkü mevcut sistem ne Ukrayna'da ne Libya'da ne Suriye'de ne de Gazze'de başarılı olabildi. Özellikle Gazze'de yaşananlar, hem BM'nin kendi sistemi içinde kurguladığı adalet divanını ilgisiz hale getirdi."
Kireççi, BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesinin veto yetkisinin "adaletin dağıtılması sistemini kilitlediğini" ifade etti ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "Dünya beşten büyüktür" sözünü, kimsesizlerin ve temsil edilmeyenlerin haklarını savunmaya dair bir adalet arayışı olarak değerlendirdi.
Ayrıca BM Genel Kurulu ile Güvenlik Konseyi arasında "daha aktif bir ilişki" kurulması ve "veto hakkının kısıtlanması" gibi tartışmaların güçlendiğini belirten Kireççi, Türkiye'nin tek başına değil bir koalisyon oluşturarak değişiklikleri hayata geçirebileceğini söyledi.
Richard Gowan
Uluslararası Kriz Grubu BM Direktörü Richard Gowan, kurumların gerçekçi bir düzen anlayışı içinde ele alınması gerektiğini vurguladı: "BM'nin dünyayı değil, dünyanın BM'yi şekillendirdiğini" söyledi. Gowan, BM'de reform yapmanın "inanılmaz derecede zor" olduğunu belirtti ve mevcut ABD yönetiminin (Donald Trump yönetimi) bu konuda istekli olmadığını vurguladı.
Gowan, BM Güvenlik Konseyi sisteminin kilitlenmesi nedeniyle uluslararası toplumun çözümü farklı zeminde aramaya başladığını; bu yüzden BM Genel Kurulu ve Uluslararası Adalet Divanı gibi mekanizmaların daha aktif hale geldiğini ifade etti.
Michael Doran
Hudson Enstitüsü'nden Michael Doran, ABD'nin Suriye ve Irak'taki varlığını azalttığını ve bu boşluğu dolduran ülkelerin başında Türkiye'nin geldiğini söyledi. Doran, Türkiye'nin bölgesel ve kıtasal çapta etkisine dikkat çekerek, "Çünkü Türkiye, Azerbaycan üzerinden Orta Asya'ya, Karadeniz üzerinden Avrupa'ya ve oradan da Orta Doğu'ya ulaşıyor. Türkiye'nin kaçınılmaz yükselişini göreceğimizi düşünüyorum." değerlendirmesinde bulundu.
Doran, BM'nin resmi yapısının kısa vadede değişeceği konusunda iyimser olmadığını ve bu yapının bölgesel sorunlarda zamanla "daha az önemli hale geleceğini" düşündüğünü söyledi.
Dr. Kadir Üstün
SETA Washington Koordinatörü Kadir Üstün, BM Güvenlik Konseyi'nin mevcut yapısını eleştirerek, "Dünya Güvenlik Konseyi'nin ötesine geçiyor ve Güvenlik Konseyi giderek daha önemsiz hale geliyor." dedi. Üstün, uluslararası toplumun küresel sorunları daha kapsamlı ele alacak bir sistem kurma isteğini sorgulanması gerektiğini belirtti.
Mevcut sistemin Filistin ve diğer pek çok sorunu çözememesi nedeniyle bir "yol ayrımında" olunduğunu söyleyen Üstün, uluslararası problemlerin ele alınışındaki "ilkesizliğe" işaret etti ve "Bence, ABD'nin liderlik rolünü üstlenmek istememesi nedeniyle büyük ölçüde veya kısmen bir kriz yaşıyoruz." değerlendirmesini paylaştı.
Panel, BM sistemindeki tıkanıklık ve yeni adalet arayışlarına dair farklı perspektifleri ortaya koyarken, Türkiye'nin bölgesel ve küresel düzeyde artan rolü sıkça vurgulandı.
