Cezayir Meclisi Fransız Sömürgeciliğini Suç Duyurusu Olarak Kabul Etti
Cezayir Ulusal Halk Meclisi, Fransa’nın 1830-1962 yılları arasındaki sömürgecilik faaliyetlerini suç sayan yasa tasarısını oybirliğiyle kabul etti ve Paris’ten resmi özür ile tazminat talep etti.
Meclis oturumu ve oylama
Meclis Başkanı İbrahim Boughali yönetiminde gerçekleştirilen oturumda milletvekilleri, üzerinde Cezayir bayrağı bulunan atkılarla oylamaya katıldı. Oylama sırasında milletvekilleri "Çok yaşa Cezayir" sloganları attı. Tasarının kabulünün ardından Boughali, yasanın mesajını vurgulamak için milletvekillerini Cezayir ulusal marşı için saygı duruşuna davet etti.
Yasanın içeriği ve talepler
Meclis tarafından "tarihi bir dönüm noktası" olarak nitelendirilen yasa, Fransa’ya Cezayir’deki sömürgeci geçmişin yol açtığı trajediler nedeniyle yasal sorumluluk yüklüyor. Yasa kapsamında sayılan suçlar arasında nükleer denemeler, yargısız infazlar, fiziksel ve psikolojik işkence ile kaynakların sistematik yağmalanması yer alıyor. Ayrıca yasanın metninde, Fransız sömürgeciliğinden kaynaklanan tüm maddi ve manevi zararlar için tam ve adil tazminatın Cezayir devletinin ve halkının vazgeçilmez hakkı olduğu vurgulanıyor.
Meclis Başkanı'nın açıklaması
Başkan Boughali, yasanın hem iç hem de dış kamuoyuna açık bir mesaj gönderdiğini belirterek: "Cezayir’in ulusal hafızası ne silinebilir ne de pazarlık konusu haline getirilebilir" dedi.
Paris'ten tepki
Fransa Dışişleri Bakanlığı, yasa tasarısının kabulünü eleştirerek kararı "Hem Fransa-Cezayir diyaloğunun yeniden başlatılması arzusuna hem de geçmişe ilişkin çalışmaları yatıştırmaya yönelik açıkça düşmanca bir adım" olarak nitelendirdi. Bakanlık, Fransa ve Fransız halkının öncelikli çıkarlarının korunması için Cezayir ile diyaloğun sürdürülmesine yönelik çalışmaların devam ettiğini bildirdi.
Uzman değerlendirmesi ve ilişkilere etkisi
Uzmanlar, yasanın Fransa üzerinde doğrudan bağlayıcı hukuki etkisi bulunmadığını ancak siyasi ve sembolik açıdan büyük önem taşıdığını, ülke ilişkilerinde belirgin bir kopuş işareti olduğunu vurguluyor. İki ülke arasındaki gerilim, Paris'in Haziran 2024 tarihinde Fas’ın Batı Sahra bölgesindeki özerklik planını tanımasının ardından artmıştı.
Tarihi arka plan
Fransa, 1830 yılında Cezayir'i işgal edip 1962 yılına kadar süren yönetimi boyunca işkence, katliam ve ekonomik sömürü yoluyla büyük zararlar verdi. Cezayir, bağımsızlık savaşı döneminde (1954-1962) verdiği kayıpları 1,5 milyon olarak değerlendiriyor. Yasa, bu tarihsel hafızayı ve hesap verebilirlik talebini devletin yasal çerçevesinin merkezine yerleştirmeyi amaçlıyor.
CEZAYİR ULUSAL HALK MECLİSİ’NDE DÜZENLENEN OTURUMDA FRANSA’NIN 1830 YILINDAN 1962 YILINA KADAR ÜLKEDE GERÇEKLEŞTİRDİĞİ SÖMÜRGECİLİK FAALİYETLERİNİN SUÇ İLAN EDİLMESİNE YÖNELİK YASA TASARISI OYBİRLİĞİ İLE KABUL EDİLİRKEN, CEZAYİR FRANSA’DAN RESMİ ÖZÜR VE TAZMİNAT TALEBİNDE BULUNDU.
