Şi Jinping'ten TikTok Devri İçin Yeşil Işık
Çin Devlet Başkanı Şi Jinping, ABD Başkanı Donald Trump ile gerçekleştirdiği görüşmede, veri güvenliği endişeleri nedeniyle devredilmesi veya kapatılması gündemde olan sosyal medya platformu TikTokun ABD'li ortaklara olası devrine yeşil ışık yaktı.
Şi'nin değerlendirmesi
Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Devlet Başkanı Şi görüşmede Çinli ByteDance firmasının ana ortağı olduğu kısa video paylaşım uygulamasının durumuna ilişkin değerlendirmede bulundu.
Şi, Çin hükümetinin TikTok konusundaki tutumunun net olduğunu vurgulayarak şu ifadeyi kullandı: "Çin hükümeti, söz konusu şirketin (ByteDance) isteklerine saygı duyuyor. Çin yasalarına ve düzenlemelerine uygun, her iki tarafın da çıkarlarını hesaba katan bir çözüm için piyasa kurallarına uyum doğrultusunda verimli ticari müzakereler yürütüldüğünü görmekten memnun oluruz."
Görüşmede Şi, ABD'nin Çinli yatırımcılara açık, adil ve ayrımcı olamayan bir ortam sağlamasının gereğine işaret etti. Heyetlerin ikili ilişkilerdeki belli başlı sorunları uygun şekilde ele almayı ve kazan-kazan sonuçlarına ulaşma çabasını sürdürmesi gerektiğini belirten Şi, "ABD, ticareti kısıtlayıcı tek taraflı tedbirler almayı bırakmalı ve iki taraf arasında çok sayıda turda yapılan müzakerelerin sonuçlarına zarar vermemeli." dedi.
Trump'ın açıklamaları
ABD Başkanı Donald Trump görüşmenin ardından Truth Social hesabından, Çin lideri ile ticaret ve TikTok'un devrini de kapsayan konularda verimli bir görüşme yaptıklarını ve TikTok devrine onayı için muhatabına teşekkür ettiğini belirtti.
Trump, iki gün önce TikTok'un satın alınması konusunda Çin'le anlaşmaya vardıklarını ve anlaşmanın onaylanması konusunda Şi ile son detayları görüşeceğini açıklamıştı.
TikTok mevzuatı ve süreç
ABD Temsilciler Meclisi, 13 Mart 2024'te yaptığı oylamada "Amerikalıları Yabancı Düşmanlarca Kontrol Edilen Uygulamalardan Koruma Yasası" başlıklı tasarıyı kabul etti. Tasarı, Senato'dan da geçerek 24 Nisan 2024'te dönemin Başkan Joe Biden tarafından imzalanıp yürürlüğe girdi.
Söz konusu yasa, TikTok'un "ulusal güvenlik tehdidi oluşturduğu" gerekçesiyle ana ortak konumundaki ByteDance'in platformu bir ABD'li şirkete devretmesini; aksi halde uygulamanın ABD'de yasaklanmasını öngörüyor. ABD Kongresi, ByteDance'in 19 Ocak 2025'e kadar kontrol hissesini devretmemesi halinde uygulamanın tüm ülkede yasaklanmasına yönelik kararı aldı; bu karar ABD Yüksek Mahkemesi tarafından da onandı. Ancak 20 Ocak'ta göreve başlayan Başkan Donald Trump, son tarihi başkanlık kararnameleriyle dört kez uzattı (son uzatma 17 Eylül 2025 olarak gerçekleşti).
Bu hafta başında ticaret görüşmeleri için İspanya'nın başkenti Madrid'de bir araya gelen ABD ve Çin heyetleri, TikTok ile bağlantılı sorunun işbirliği içinde çözümü konusunda "temel çerçeve mutabakatı" sağladıklarını bildirdi.
Tarife restleşmesi ve müzakereler
ABD Başkanı Donald Trump, 2 Nisan'da aralarında Çin'in de olduğu ticaret ortaklarına ek gümrük vergileri açıkladı. Çin'in karşılık vermesiyle iki ülke arasında başlayan tarife restleşmesi sonucunda ABD, Çin'e uyguladığı tarifeyi %145'e; Çin de ABD'ye uyguladığı tarifeyi %125'e çıkardı.
Tırmanan gerilimin ardından yetkililer 10-11 Mayıs'ta Cenevre'de bir araya gelerek gümrük vergilerini 90 gün süreyle karşılıklı düşürme kararı aldı. Buna göre 14 Mayıs itibarıyla ABD'nin Çin mallarına uyguladığı tarife %145'ten %30'a, Çin'in ABD mallarına uyguladığı tarife ise %125'ten %10'a düşürüldü.
Müzakerelerin ikinci turu 9-10 Haziran'da Londra'da, üçüncü turu 28-29 Temmuz'da Stockholm'de yapıldı; heyetler, geçici uzlaşmanın 12 Ağustos'tan itibaren 90 gün daha uzatılması konusunda anlaştı. En son 14-15 Eylül'de Madrid'de müzakere yürüten heyetlerin, geçici uzlaşmanın süresinin dolacağı 10 Kasım öncesinde yeniden bir araya gelmesi bekleniyor.
