Kolorektal Kanser: Erken Tanı ve Cerrahi Tedavinin Önemi
SANKO Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Ana Bilim Dalı’ndan Doç. Dr. Ersin Borazan, kolorektal kanserin tüm kanser vakalarının yaklaşık yüzde 10’unu oluşturduğunu ve dünya çapında en yaygın üçüncü kanser olduğunu belirtti.
Kolorektal kanser ve cerrahi tedavi
Doç. Dr. Borazan, dünyada kansere bağlı yaşam kayıplarında ikinci sırada yer alan kolorektal kanserin erken evrede ilk tedavisinin cerrahi olduğunu söyledi. Erken evre kolon ve rektum (kalın bağırsak) kanseri; bitişik organ, lenf düğümü veya uzak organ tutulumu olmaksızın tamamen cerrahi yolla çıkarılabilen kanser olarak tanımlanıyor. Kolon ve rektum birlikte kalın bağırsağın tümünü oluşturur; rektum ise anüse kadar olan son 15 cm’lik bölümdür.
Kolon kanseri belirtileri
Borazan, kolon kanserinde en sık görülen belirtileri şu şekilde sıraladı: bağırsak alışkanlıklarında değişiklik (kabızlık vb.), karın ağrısı, bulantı, anemiye bağlı yorgunluk-halsizlik, siyah renkli veya kanlı dışkılama ve kilo kaybı.
Erken evrede görülebilecek şikayetler
Erken evrede genellikle belirgin şikayet olmadığını ifade eden Doç. Dr. Borazan, bazen dışkıda gizli kan pozitifliği görülebileceğini belirtti. Risk faktörü olmayan kişiler için 50 yaşından sonra tarama amaçlı kolonoskopi önerilmektedir.
Kolon kanseri tanısı
Şüphe durumunda genellikle kolonoskopi ile anüsten girilerek tüm kalın bağırsak görüntülenir; işlem anestezi altında güvenle uygulanır. Şüpheli doku görüldüğünde doğrulamak amacıyla biyopsi yapılır. Teşhis konulduktan sonra amaç evreleme yapmaktır; bu, kanserin yaygınlığını ve saldırganlığını belirleyerek tedavi planını şekillendirir.
Evreleme sürecinde fizik muayene ile birlikte BT (Bilgisayarlı Tomografi), MRI veya PET görüntülemeleri çevre ve uzak organlara yayılımı gösterebilir. Ameliyat sonrası patolojik inceleme ile yaygınlık daha net belirlenir.
Kolon kanseri ameliyatları
Erken evre kolon kanserinde ilk tedavi cerrahidir. Ameliyat sırasında kolon ve çevresindeki kanserli doku çıkarılır; çevre dokudaki lenf düğümleri patolojiye gönderilerek kanserin yayılımı değerlendirilir. Çoğu hastada kolonun iki ucu çıkarma sonrasında yeniden bağlanabilir ve normal dışkılama devam eder.
Bazı durumlarda ilk ameliyatta yeniden bağlantı yapılamaz; cerrah, yeniden bağlantının başarısız olma ihtimalinin yüksek olduğunu düşündüğünde veya iyileşme için zamana ihtiyaç duyulduğunda ostomi oluşturur. Ostomiyle kolon veya ince bağırsak karın duvarına ağızlaştırılır ve bağırsak içeriğini toplamak için bir torba kullanılır. Ostomi genellikle geçicidir ve kolon uçları çoğunlukla kemoterapi sonrası veya birkaç ay içinde yeniden bağlanabilir; nadiren kalıcı kolostomi gerekebilir.
Sağlıklı bireylerde tarama ve uyarılar
Rutin taramalarda dışkıda gizli kan ve anemi nedeninin araştırılmasının önemli olduğuna dikkat çeken Borazan, makattan kan gelmesinin üzerinde durulması gereken bir belirti olduğunu ve bu tip şikayetlerin mutlaka hekime başvurularak değerlendirilmesi gerektiğini söyledi.
Genetik ve ailesel yatkınlık
Kolon kanseri olan kişilerin ailelerinin kolorektal kanser riski açısından bilinçli olması gerektiğini vurgulayan Doç. Dr. Borazan, şu uyarılarda bulundu: Eğer 60 yaşından önce kolorektal kanser veya polip öyküsü olan bir ebeveyn, kardeş ya da çocuğunuz varsa ya da herhangi bir yaşta tanı konulan iki akrabanız varsa, kolon kanseri için daha erken taramaya (ortalama 40 yaşından itibaren) başlamalısınız.
Bazı genetik durumlar kolon kanseri riskini artırır; en yaygın olanlar arasında Lynch Sendromu (Kalıtsal nonpolipoliz kolon kanseri) ve Ailesel Adenomatöz Polipozis (FAP) yer alır. Güçlü aile öyküsü varsa (iki veya daha yakın akraba), genetik danışmanlık ve gerekirse genetik test önerilebilir. Genetik test sonuçları, sizin ve ailenizin tedaviye veya daha yakın izlemeye ihtiyaç duyup duymadığını belirlemede yardımcı olur.
SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ GENEL CERRAHİ ANA BİLİM DALI’NDAN DOÇ. DR. ERSİN BORAZAN, KOLOREKTAL KANSERİN, TÜM KANSER VAKALARININ YAKLAŞIK YÜZDE 10'UNU OLUŞTURAN DÜNYA ÇAPINDA EN YAYGIN ÜÇÜNCÜ KANSER OLDUĞUNU SÖYLEDİ.
